توسعه مصلا با ترس ادامه دار تخریب محوطه تاریخی تخت فولاد اصفهان!
به گزارش فقط سفر اصفهان طرح توسعه مصلا در محوطهی تاریخی تخت فولاد اصفهان از سرگرفته شده و مسؤلان اجرای طرح، مدعی دریافت مجوز از میراث فرهنگی اصفهان شده اند، اما میراث فرهنگی عنوان می کند که هیچ گونه مجوزی برای دخل و تصرف جدید در تکیه چهارسوقی تخت فولاد داده نشده است.
طرح توسعه مصلا و دست درازی آن به تکیه چهارسوقی در سال ۱۳۹۹ به علت مخالفت شدید میراث فرهنگی اصفهان متوقف گردید. باآنکه چند روز قبل و پس از انتشار خبر از سرگیری اجرای این طرح عبدالرضا عرب بافرانی، فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی استان اصفهان، از توقف پروژه خبر داد، اما هنوز بیم آن می رود که با اجرایی شدن این طرح در سکوت، برخی از قبور همچون قبر میرزا حسین کشیکچی در تکیه چهارسوقی تخریب شود.
سید علی معرک نژاد، مدیر مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد دراین باره به ایسنا می گوید: مصلا یکی از تناقضات بزرگی است که در دهه هشتاد در مجموعه تاریخی و میراثی تخت فولاد به وجود آمد. این بنا نطفه ای است که در این مکان گذاشته شد و فرزندی است که به دنیا آمده، اما این فرزند هنوز به دوران بلوغ و تکامل خود نرسیده و رسیدن به بلوغ و تکاملش هم هزینه های بسیار زیادی را به شهر و مردم تحمیل کرده است.
او ادامه می دهد: یک طرف قضیه این است که در چند سال گذشته مدیریت جدیدی در حوزه اجرایی آن مستقر شده که همت و دغدغه آن اتمام سریع تر این پروژه است، البته پروژه وسیع تر بوده، اما در دوره ای اصلاحیه خورده و به علت مباحث اقتصادی و فرهنگی کوچک تر شده است. در هر روی، دغدغه مدیریت اجرایی پروژه این است که سریع تر آنرا جمع کرده و به خط آخر پروژه برساند که این دیدگاهشان منطقی است و هر فردی در هر پروژه ای باید سریع تر این کار را انجام می داد چونکه هرچه سریع تر تکلیف این مکان مشخص شده و جمع شود به نفع مردم اصفهان است و نباید مانند چاهی باشد که مدام بخواهند در آن هزینه کنند.
معرک نژاد تصریح می کند: اگر قرار بود درباره این پروژه پیش از این که در این محدوده مکانی ساخته شود صحبت نماییم ما هم جزو مخالفان آن بودیم. کار اشتباهی بوده که این پروژه در چنین فضایی و با چنین حجم و معماری صورت گیرد، ولی اکنون که انجام شده و به این شکل ساخته، باید با پایین ترین میزان آسیب و تخریب به بافت به پایان برسد.
مدیر مجموعه فرهنگی مذهبی تخت فولاد می افزاید: به نظر می رسد که در درجه اول میراث فرهنگی نقش بسیار مهمی داشته است چونکه این محوطه یک مکان میراثی بوده و وظیفه حفاظت و حراست از میراث، فرهنگ و تمدن شهر اصفهان و تخت فولاد که میراث و تمدن بین المللی ماست به عهده اداره میراث فرهنگی بوده و این اداره نباید می گذاشت چنین اتفاقی بیفتد؛ اما به هر علتی این صورت گرفت.
او بابیان این که گام دومی که می تواند نقش بسیار مهمی داشته باشد این است که اداره میراث فرهنگی این آسیب ها و صدمه ها را به حداقل برساند، تاکید می کند: متأسفانه به نظر می آید در این چند سال گذشته دیدگاه اداره میراث فرهنگی در این حوزه معلوم نیست و مبهم است، این در شرایطی است که ما هر اقدامی که بخواهیم در مجموعه تخت فولاد انجام دهیم یعنی از جابجایی یک سنگ قبر یا هر تغییر دیگر، با میراث هماهنگ هستیم و دغدغه ما این است که هر اقدام و فعالیتی که در مجموعه تخت فولاد بعنوان فضای تاریخی صورت گیرد با نظر و اجازه متخصصان حوزه میراث صورت بگیرد، چون می خواهیم حس حاکم به تخت فولاد حفظ شود و چون هدف ما در گام اول حفاظت و حراست و نگهبانی از این مجموعه پرارزش است؛ ضمن این که هر نامه ای که از سوی اداره میراث فرهنگی برای ما ارسال می شود دارای یک پاراگراف به این مضمون است که مجموعه تخت فولاد مبحث میراث فرهنگی است و هرگونه مداخله باید با ما هماهنگ شود، که من این را خیلی قبول دارم و در همه جای شهر باید اتفاق بیفتد تا هنجاری وجود نداشته باشد، اما متأسفانه به نظر می آید که این قضیه در حوزه میراث فرهنگی تا حدی مبهم است.
معرک نژاد ادامه می دهد: من مدیر فرهنگی مجموعه تخت فولاد هستم و در حوزه های عمرانی اختیار و مسئولیتی ندارم، اما ما به واسطه دغدغه ای که داریم لااقل می توانیم در این مورد مطالبه گری داشته باشیم و بعنوان یک مطالبه گر، پروژه های عمرانی و محیط زیستی و فضای سبز تخت فولاد را پیگیری می نماییم. یکی از پروژه هایی که در این یکی دو سال جزو دغدغه های ما بوده، تکمیل بخش شمالی مصلاست؛ یعنی جایی که به تکیه صاحب روضات یا همان تکیه چهارسوقی ارتباط پیدا می کند. بر مبنای طرحی که مجریان پروژه مصلا دارند دیوار فعلیِ گذاشته شده، یک دیوار موقتی است و دقیقاً چسبیده به این دیوار سنگ مزار میرزا حسین کشیکچی قرار دارد؛ یکی از شخصیت هایی که مورد عنایت بسیاری مردم است.
مدیر مجموعه فرهنگی مذهبی تخت فولاد می گوید: طرح مجریان پروژه مصلا این است که اینجا حالت رواق گونه پیدا کند و وقتی این رواق ایجاد شود این محدوده حالت ساماندهی پیدا می کند چون دائماً این مورد از سوی مردم عنوان می شود که اینجا نه سایبانی دارد نه کسی رسیدگی می کند و دیواره هایش هم درحال ریزش است. این در شرایطی است که ما به علت تداخل با این طرح نمی توانستیم هیچ کاری بر روی آن انجام دهیم و دوستان مصلا می گویند طرح ما این است که اینجا یک رواق و تا ارتفاع سه متر چند تا یک دیوار زده شود و بالا رود تا تعدادی فضای اداری داخل آن شکل بگیرد. دغدغه ما و صحبتی که ابتدا با دوستان داشتیم این بود که آیا رواق و مداخله ای که صورت گیرد سبب از بین رفتن سنگ قبوری که داخل مجموعه تخت فولاد است می شود یا نمی شود؟
او می افزاید: نکته دوم این است که این ارتفاع آیا تجاوز به حریم مجموعه تخت فولاد و بخصوص تکیه و بقعه صاحب روضاتی که جزو بقعه های دوره های قاجار است نیست و به آنها آسیب و خدشه ای را وارد می نماید یا نمی کند؟ این ها سؤالات تخصصی است که اداره میراث فرهنگی باید به آنها پاسخ دهد و بدون پاسخ به آنها نمی توان دست به اجرای طرح توسعه زد.
معرک نژاد خاطرنشان می کند: این مورد هم در حوزه اختیارات اداره میراث فرهنگی و هم جزء وظایف و مسئولیت های این اداره است و هم قدرت آنرا دارد و بارها اتفاق افتاده که یگان میراث فرهنگی پروژه های کوچک ما مثل پروژه نرم افزاری تحت عنوان برداشت اطلاعات سنگ قبور را متوقف کرده است، آن هم پروژه ای که با دانشگاه هنر اصفهان انجام دادیم و تمام اطلاعات سنگ قبور را برداشته و ثبت شده و برای کارهای تحلیلی و پژوهشی فوق العاده است، اما اداره میراث فرهنگی روز اول جلوی این کار را گرفت! حالا چطور امکان دارد این اتفاق برای پروژه مصلا با این عظمت اتفاق نیفتد و مگر می شود دغدغه آن وجود نداشته باشد!؟ ازاین رو یک جای کار ایرادی دارد که امیدوارم مرتفع شود.
معرک نژاد تصریح می کند: طرح توسعه مصلا سال ۱۳۹۹ آغاز شد و ما جلوی آنرا گرفتیم. بنده شخصاً رفتم و گفتم نمی گذاریم اجرا شود، جنجال شد و درنهایت طرح متوقف گردید و دوستان پروژه مصلا ادعا کردند که می رویم و مصوبه را می گیریم. الآن هم ادعای آنها این است که مصوبه را گرفته ایم! در چند روز گذشته مجدداً در مصلا مشغول حصاربندی شدند که گشت انتظامات ما خیلی سریع جلوی این کار را گرفت و وقتی که من با دوستان پروژه عمرانی مصلا تماس گرفته و مبحث را مطرح کردم آنها گفتند مزار میرزا حسین کشیکچی را همین هم اکنون جدا می کنند که مردم بتوانند به این مکان بروند و اتفاقاً رویکردشان این است که این محدوده ساماندهی گردد و عنوان کردند که هیچ مداخله ای در سنگ قبور ندارند و مصوبه میراث فرهنگی را هم گرفته اند! من هم گفتم اگر مصوبه میراث فرهنگی را دارید و واقعاً آنرا تأیید کردند پس ما باید جلوی چه چیز را بگیریم!؟ اما بعد دوستان اداره میراث فرهنگی زنگ زدند و گفتند مصوبه ندارند! من هم تعجب کردم که از یک طرف مدیران پروژه مصلا می گویند مصوبه دارند و ازیک طرف مسؤلان میراث فرهنگی می گویند مصوبه ندارند! بنابراین این مورد باید پیگیری شود تا کاری که مقرر است صورت گیرد به صورت آگاهانه باشد نه این که باردیگر کاری انجام شده و مداخله ای صورت بگیرد.
او ادامه می دهد: ازیک طرف دغدغه دوستان مصلا به جاست که می خواهند پروژه به پایان برسد و از آن طرف دغدغه میراث دوستان هم به جاست که تکلیف اینجا چیست؟ ازاین رو لازم است این مورد شفاف شود و هدف و نیت من هم شفاف سازی است و باید دوستان، دغدغه مندان و همه مردم بدانند که مقرر است چه اتفاقی بیفتد و سطح مداخله چیست؟ و این کار جمع شود. واقعاً هم آنجا نمی تواند در حالت کنونی باقی بماند و اساسا اگر مقرر است این پروژه اصلاحیه بخورد باید اصلاح گردد و اگر مقرر است اجرا شود باید باز هم بررسی و به اطلاع مردم رسانده شود، اگر هم قرار نیست این پروژه اجرا شود باید آنرا مورد بررسی قرار دهند. این حداقل چیزی است که ما از میراث فرهنگی اصفهان انتظار داریم و امیدوارم این اتفاق در چند روز آینده بیفتد.
این سؤال که «آیا مجوزی از جانب اداره کل میراث فرهنگی برای طرح توسعه مصلا صادر شده یا خیر؟» را از علی کامیابی، سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان، پرسیدیم و او پاسخ داد: به ما هم گفتند مجوز داریم. ما روز گذشته متوجه شدیم و یگان حفاظت به آن محل رفت و قرار شد شنبه معاونت میراث برود و اگر مجوزی دارند مجوز را ارائه نمایند و ببیند چه کسی مجوز داده است. من چند ماه بیشتر نیست این مسئولیت را دارم و آنچه من شنیدم این است که آقای طاهری که معاونت میراث است چنین مجوزی نداده اما از سوی مدیران مصلا چنین چیزی گفته شده و باید ببینیم صحیح است یا صحیح نیست و بررسی نماییم و ببینیم چه چیزی درست است.
او خاطرنشان کرد: البته معاونت میراث بیشتر در جریان است که تا چه اندازه امکان تغییرات در مجموعه تخت فولاد وجود دارد ولی تا جایی که من می دانم محوطه تخت فولاد ثبت میراث فرهنگی است و در مورد محوطه های ثبتی محدودیت های زیادی وجود دارد.
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان افزود: این که مبحث فعلی کجای این مجموعه است را من هم نمی دانم. البته به من پیام دادند که متوقف شده تا معاونت میراث بررسی های لازم را انجام دهد و لازم است که از بخش حقوقی وزارت خانه استعلام شود تا من بتوانم به شما جواب قطعی دهم.
کامیابی تصریح کرد: درمجموع ما باید این مورد را از راه معاونت میراث فرهنگی بررسی نماییم و اگر سؤالی داشتید با مهندس طاهری معاونت میراث در تماس باشید چون ایشان با عنایت به این که حدود هشت سال است در این عرصه فعالیت می نمایند از محوطه تخت فولاد اطلاعات قوی ای دارند.
خبرنگار ایسنا، برای یافتن جزئیات مجوزی که ادعا می شود اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان آنرا صادر کرده با ناصر طاهری، معاون میراث فرهنگی این اداره هم تماس گرفت و این تمام پاسخی بود که شنید: «نه میراث فرهنگی مجوز نداده، اما من فعلا در درمانگاه هستم بعد زنگ بزنید.» تلاشهای بعدی برقراری ارتباط با معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی اصفهان هم بی نتیجه ماند.
تکیه چهارسوقی را بهتر بشناسیم
تکیه صاحب روضات یا تکیه چهارسوقی، مدفن آقا میرزا محمدباقر چهارسویی معروف به صاحب روضات است. این تکیه واقع در جنوب مسجد مصلا است که در جبهه شمالی اش بیشتر از ۱۵۰متر دیوار مشترک با مصلا دارد. مساحت تکیه و مسجد جنوبی و اتاق کسائی که جزو تکیه هستند در حدود۸۵۰۰ مترمربع است که اگر قسمت جنوبی تکیه و بخش پیش ورودی شرقی تکیه و تکیه سیّد رضی را هم بعنوان یک مجموعه با آن حساب نماییم، درمجموع بیشتر از ۲۲۰۰۰ مترمربع می شود. این تکیه قبلاً در چهار طرف بناهایی داشته که امروز به غیراز بخش کوچکی از آن ابنیه، بقیه تخریب شده است.
شمال تکیه شامل یک ردیف اتاق، مقابر خصوصی، و یک دالان ورودی از سوی جنوب مسجد مصلا بود. قبر میرزا حسین کشیکچی که مشهور است خدمت امام زمان (عج) رسیده است، در کنار دالان قرار داشت و همینطور در اتاق شرقی دالان یک زیرزمین مختصر مخروبه با تاق خشتی وجود داشت که احتمالاً این زیرزمین چله خانه میرزا حسین بوده است. این زیرزمین هم در طرح ساماندهی اخیر از بین رفت.
جبهه شرقی تکیه شامل یک ردیف اتاق مقابر خصوصی بود با کرسی۶/۰ متری و یکی از ورودی های تکیه هم در وسط این جبهه شرقی قرار داشت. در بخش جنوبی تکیه هم یک مسجد کوچک با مساحت ۱۶۰مترمربع وجود دارد که اکثراً در آن مراسم های ختم اموات برگزار می گردد و در کنار بخش غربی مسجد هم تکیه کوچک سرپوشیده ای متعلق به خانواده کسائی است.
در سمت غربی تکیه اتاق های مقابر خصوصی قرار داشت که تماماً تخریب شده اند.
سابقه تاریخی تکیه به مناسبت وجود قبور آخوند ملا حسن جیلانی لنبانی و فرزندش آقا حسین لنبانی به دوران صفویه برمی گردد که بعداً با ساخت بقعه آقا میرزا محمدباقر چهارسوقی(صاحب روضات) در وسط تکیه در سال ۱۳۱۴ق به تکیه آمیرزا محمدباقر یا تکیه صاحب روضات معروف می شود.
معماری بقعه صاحب روضات عبارت است از بنای برج مانند هشت ترک نگینی که ساختار آن بر هشت جرز آجری خارجی و هشت ساقه ستون سنگی استوانه ای داخلی که سقف گنبد شکل آن بر روی ستون ها استوارند. طول چهار ضلع از این هشت ضلع هرکدام 4.5 متر و چهار ضلع کوچک بین آنها هرکدام 8.3 متر و دهانه های بین جرزها هم چهار دهانه با عرض 2.3 متر و چهار دهانه هرکدام با عرض 2.1 متر همه مشبک آجری هستند، به غیراز دهانه کوچک شمال شرقی بقعه که از آن بعنوان ورودی استفاده می شود. نمای خارجی بقعه هم به صورت هشت و گیر آجری ناتمام مانده و به نظر می آید که قرار بوده بدنه های بقعه نماسازی گردد. ضمناً راه پله باریکی جهت دسترسی به بام در جرز جنوب شرقی تعبیه شده است. ¶
گنبد بقعه به صورت چشمه طاق یک پوش بدون گریو (چهار طاقی) زیبا و تزئین خارجی آن به صورت معقلی است.
ایسنا برای درج اظهارات مدیران اجرایی پروژهی مصلا و همینطور معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان به منظور شفاف سازی در بارهی این مساله، اعلام آمادگی می کند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب