این سهم را چند نفر گرفته اند؟
به گزارش فقط سفر احیانا مسئولان میراث فرهنگی معذرت خواهی رییس پیشین سازمان میراث فرهنگی را در خرداد سال قبل به خود نگرفته اند كه هنوز به جز یكی دو رمپ در دو موزه هیچ اثر دیگری از وعده ها وجود ندارد.
به گزارش فقط سفر به نقل از ایسنا، آمار جهانی می گویند ۱۰ تا ۱۵ درصد افراد هر جامعه را معلولان تشكیل می دهند؛ آماری كه هر چند سازمان بهزیستی كشور آنرا تا حدود دو میلیون نفر هم می رسانند، اما حتی یك عدد از این آمار هم برای سازمان عریض و طویل میراث فرهنگی زیاد است.
اگر قرار باشد آماری از درصد حضور معلولانِ جامعه در موزه های كشور ارائه دهیم، شاید به جرأت بتوان گفت هیچ آمار قابل توجهی با عنایت به نبود تسهیلات و امكانات مورد نیاز برای حضور معلولان، نمی توان به دست آورد. حتی توجه به این حضور یا عدم حضور در ساماندهی فضاهای موزه ای در كشور تا همین چند سال قبل هم در هیچ جا مطرح نمی شد، اما جای شكرش باقی است كه از یكی دو سال قبل نه تنها حرف هایی در بعضی برنامه های در رابطه با موزه ای مطرح می شوند كه با مطرح كردن كلمه ی «معلول و موزه» در هفته ی میراث فرهنگی و انتخاب یك روز به این نام، به نظر می آید پازل حضور معلولان در موزه ها در حال چیده شدن است.
در كنار اشاره های گاه و بیگاه برخی موزه داران و توجه آنها به این امر، اردیبهشت ۹۵ سیدمحمد بهشتی، رییس وقت پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، درروز «معلول و موزه» صحبت هایی در این زمینه مطرح كرد: «ما برای رفع معضلات معلولان باید به دل مسؤولان نفوذ نماییم تا اگر عقل به حل مشكل كمكی نكرد، دل و احساس بتواند عامل حركتی برای رفع مشكل باشد» با وجود مطرح كردن این حرف، اما ظواهر اماكن تاریخی و گردشگری هنوز نشان می دهند كه در نفوذ به دل و عقل تاكنون آن طور كه باید موفق نبوده ایم.
روز جهانی گردشگری در همان سال دومین بهانه برای قول دادن در این زمینه بود. پنجم مهر ۱۳۹۵، سهیل معینی، رئیس كانون سراسری تشكل های معلولان كشور در مراسم گرامیداشت این روز اظهار داشت: «امكان ندارد ۲۰ میلیون توریست به ایران وارد شود و تعدادی از آن ۱۵ درصد در بین آنها نباشد. این نكته ای است كه باید در گردشگری مورد توجه قرار گیرد. گردشگری حق پایه ای هر شهروندی است. افراد معلول هم دارای حق برابر با سایر شهروندان هستند. ازاین رو اگر تأسیسات گردشگری در كشور مقرر است توسعه یابد، باید حقوق این جمعیت هم در آن لحاظ شود.»
او در بین صحبت هایش حتی میراث فرهنگی و مسئولانش را در ان زمان خطاب قرار دادبا توجه به چنین شرایطی «حقوق افراد معلول را در كجا دیده؟ آیا در سیاست گذاری هایش معلولان جای دارند؟»
وی با طرح این پرسش كه در برنامه ششم توسعه هم آیا پیوست دسترس پذیر بودن اماكن گردشگری وجود دارد؟ اظهار نمود: «واقعا جای تأسف است در آثار تاریخی كشور همسایه تركیه راهنمای صوتی و آموزش دیده به منظور برخورد با معلولان مستقر كرده اند در حالیكه كشور من توجهی به این مورد نشان نداده است. خیلی از ما حتی نمی توانیم از سرویس های بهداشتی هتل ها استفاده نماییم. آیا در هتل هایی كه در حال ساخت هستند این استاندارد لحاظ شده است. خیلی از تورها اتوبوس مناسبی برای افراد معلول ندارند و ما نمی توانیم آنها را به راحتی جابجا نماییم. دسترس پذیری برای افراد معلول نباید مثل یك شعار دیده شود بلكه یك رویكرد در نظر گرفته شود.»
قدم بعدی را دوم خرداد سال گذشته، زهرا احمدی پور، رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی در مراسم گرامیداشت روز موزه و معلولیت در كاخ گلستان برداشت، او برای اولین بار در بین همه ی روسائی كه تا آن زمان بر صندلی معاونت ریاست جمهوری در این سازمان تكیه زده بودند از همه كسانی كه گرفتار معلولیت هستند و امكان استفاده راحت از اماكن تاریخی و مكان های گردشگری را ندارند عذرخواهی نمود و این وضعیت را یك ایراد بزرگ دانست كه نه تنها تا حدود ۱۸ ماه قبل، بلكه تا امروز هم حدودا در اولویت اصلی برنامه ریزی های سازمان میراث فرهنگی نبوده است.
در همان روز سید احمد محیط طباطبایی - رییس ایكوم ایران - یك خبر هم داد كه «سال آینده برای انتخاب موزه برتر، شاخص موزه و معلولیت بعنوان معیار اصلی در نظر گرفته می گردد.»، او اظهار داشت: بر این اساس باید موزه ها فعالیت های آموزشی خویش را بر این مبنا قرار دهند و این مكان های فرهنگی را برای معلولان مناسب سازی كنند.
سر انجام قدم بعدی به صورت رسمی توسط ایكوم ایران و در مراسم بزرگداشت روز جهانی موزه امسال توسط ایكوم ایران برداشته شد، و هر چند هیچ كدام از موزه های دولتی و خصوصی كشور شایسته تقدیر برای «معلولیت و موزه» شناخته نشدند، اما مسئولان نهاد ایكوم ایران به صورت رسمی تاكید نمودند كه از این به بعد با درنظر گرفتن این معیار برای انتخاب موزه های برتر سال، عملكرد موزه ها بررسی می شوند.
تا بیستم خرداد كه محیط طباطبایی - رئیس ایكوم ایران - با اشاره به فارغ التحصیل هایی كه در طول سال های گذشته تا امروز از مدرسه باغچه بان فارغ التحصیل شده، پیشنهاد داد تا «دست كم هر موزه می تواند یك راهنمای ناشنوا در اختیار داشته باشد، حتی اگرامكان استخدام ندارد، كسانی كه تمایل دارند می توانند هزینه ی استفاده از راهنما را پرداخت كند.»
او از مطرح كردن یك پیشنهاد رسمی به سازمان میراث فرهنگی توسط ایكوم ایران و در روز معلول هم خبر داد: «باید شاخص معلولان را در موزه های جدید در دست ساخت گنجاند و در فعالیتِ معرفی هم آنها را وارد كرد و از سال آینده بعنوان یك شاخص بومی در جهت موزه های برتر مورد توجه قرار داد.»
وی حتی معتقد بود كه «در حال حاضر ۹ گروه معلول در كشور وجود دارد، اما فقط موزه ی ملی ایران به معلولان بها می دهد. در سال های گذشته موزه ی فرش دارای سالن نابینایان بوده و حتی طرح هایی مانند نقش كاشان به صورت برجسته بافته می شده تا نابینایان بتوانند آنرا لمس كنند.»
هر چند به نقل از وی و برپایه دیده ها و شنیده ها، مدتی است این سالن تعطیل شده است، تنها مكانی كه به این نكته توجه داشت كه همه ی معلولان فقط معلول حركتی نیستند.
رییس ایكوم ایران در ادامه به این نكته هم تصریح كرد كه كه ایكوم ایران از دو سال قبل به این بحث توجه داشته و حتی یك سال هم این روند را چك كرده كه ببینند چه كسانی در این زمینه قدم برمی دارند، بنابراین برای روز جهانی موزه در سال -۱۳۹۸- چه میزان به این بُعد تاكید شده، در حدی كه بعنوان یكی از معیارها و شاخص ها در نظر گرفته شده باشد.
شرط راه اندازی موزه های جدید، تولید تسهیلات برای معلولان است
تا امروز كه محمدرضا كارگر، مدیر اداره كل موزه ها و اموال منقول تاریخی، در این زمینه به ایسنا می گوید: موزه هایی مانند موزه هرمزگان كه جدیدا در دست راه اندازی هستند، بدون استثناء تمام تسهیلات و امكانات مورد نیاز برای معلولان را می گیرند.
وی با بیان این كه هم اكنون ۱۰ موزه در سراسر كشور در دست ساخت داریم، ادامه می دهد: موزه هایی كه در طول این چند سال قبل افتتاح شده اند، همه دارای استانداردهای لازم برای معلولان هستند، در واقع شرط طراحی و ساخت آنها كاربرد این امكانات بوده است.
او با اشاره به این كه موزه فرش و بخش دوران اسلامی موزه ملی ایران، از بین موزه های قدیمی سازمان میراث فرهنگی تا كنون امكاناتی مانند تولید رمپ را برای معلولان حركتی در دسترس قرار داده اند، می گوید: این در شرایطی است كه برای معلولان نابینایان حتی در خیلی از موزه های دنیا امكانات خاصی وجود ندارد، اما باید راهكارهایی برای افراد نابینا و ناشنوا هم تعبیه شوند.
وی با تاكید بر این كه معلولان حركتی هم باید به این فضاهای فرهنگی دست پیدا كنند، می گوید: به سبب تولید موزه در بعضی بناهای تاریخی شاید امكان تولید تسهیلاتی مانند رمپ یا اسانسور برای طبقات بالایی یا پایینی موزه فراهم نشود، در این شرایط نیاز به همفكری و ایده هایی از جانب جامعه مهندسان و طراحان یا جامعه معلولان داریم تا با عرضه راه و طریق مناسب بتوان به راهكاری مناسب رسید.
او همینطور نسبت به آْموزش راهنمای موزه ها برای برخورد با معلولان اشاره می كند و می گوید: باید زیرنویس آثار تاریخی در فضاهای موزه ای به شیوه های استاندارد تایپ و نصب شوند.
كارگر اما با تاكید بر این كه در موزه ملی ایران، فقط بخش دوران اسلامی امكان استفاده از رمپ و آسانسور را تا كنون داشته است، بیان می كند: بخش «ایران باستان» موزه در برنامه ی بازسازی قرار دارد، مقرر است از داخل هم آسانسور برای این موزه تعبیه شود و تغییراتی برای تولید فضای بهتری برای حضور معلولان فراهم گردد.
او با تاكید بر این كه به مرور باید بقیه موزه ها هم وارد تولید چنین فضایی برای تامین استانداردهای حضور معلولان در محیط های فرهنگی خود شوند، ادامه می دهد: به هر حال از حدود ۱۰ سال پیش همه ی موزه هایی كه در حوزه میراث فرهنگی افتتاح یا طراحی شده اند، تماما این مساله را هم مدنظر قرار داده اند.
با این وجود كارگر به این نكته هم اشاره می كند كه برخی موزه ها در بناهای تاریخی شكل گرفته اند و بنابراین معلولان حركتی درطبقات همكف امكان حضور و دیدن فضا را دارند، موزه هایی مانند آبگینه نمی توانند امكانی را فراهم نمایند تا چنین فضایی برای حضور آنها محیا شود.
حتی یك راهكار ساده برای بازدید معلولان نمی توانیم در نظر بگیریم؟
مدتی پیش محیط طباطبایی به تجربه ی بازدید خود از بنای معروف كاخ جمهوری در ونیز اشاره كرده بود كه رفتار با این بنا در قالب یك موزه و در مقابل حضور معلولان چگونه بوده است.
او به ایسنا اظهار داشت: «در این بازدید دیدم برای معلولانی كه نمی توانند از پله ها بالا بروند، هیچ بالابری درنظر گرفته نشده، سوال كردم كه چرا وجود ندارد؟ گفتند به سبب لطمه وارد شدن به بنا این كار صورت نمی گیرد، چون بنا بعنوان یك اثر تاریخی در اولویت است، ازاین رو كسانی كه در این شرایط بودند در سالن همكف و به صورت مجازی فیلمی از همه ی بخش های كاخ جمهوری می دیدند.»
كارگر با رد شدن از این موضوع، مرتفع ساختن چنین مشكلاتی را بر عهده ی مهندسان، طراحان و حتی جامعه معلولان گذاشت و با بیان این كه آنها باید در جلساتی با میراث فرهنگی نسبت به مرتفع ساختن این مشكلات راهكار ارائه دهند، می افزاید: كمبودها مانند دیگر كمبودها در كشور است، با این وجود توجه به این مورد جزو برنامه های جدی سازمان میراث فرهنگی است كه حتما باید اتفاق بیفتد.
مدیر اداره كل موزه ها با تاكید بر این كه بیشتر راهنماهای موزه ای برای كمك به معلولان آموزش دیده اند، ادامه می دهد: باید زیرنویس آثار در فضاهای موزه های به شیوه استاندارد تایپ و نصب شوند.
وی همینطور به كمبود اعتبارات برای مرتفع ساختن مشكلات در این زمینه در همه ی موزه ها به صورت همزمان اشاره می كند و می گوید: وضعیت اعتبارات به گونه ایست كه با گران شدن ارز و تورم در جامعه، هر سال درصدی از موزه ها را می توانیم به استاندارد رسانده و تجهیز نماییم.
او همینطور با بیان این كه همه ی موزه ها موظف به تامین پاركینگ برای معلولان در نزدیك ترین نقطه به فضای موزه ای هستند، ادامه می دهد: برای همه ی موزه ها سرویس بهداشتی فرنگی جهت استفاده ی معلولان تعبیه شده است.
خط بریل و تولید رمپ برای معلولان در موزه ملی تعبیه شده
موزه ملی ایران دومین موزه تحت نظر سازمان میراث فرهنگی در كشور است كه توانسته دست كم ابتدائی ترین تسهیلات را برای معلولان حركتی تعبیه كند.
جبرئیل نوكنده، مدیر كل موزه ی ملی ایران، در این زمینه به ایسنا می گوید: در بخش موزه دوران اسلامی رمپ برای حضور معلولان تعبیه شده است، كه البته طراحی این كار برای موزه ایران باستان هم در حال تكمیل است.
او با اشاره به تهیه ی بروشور موزه ایران باستان و دوران اسلامی با خط بریل، ادامه می دهد: در موزه هم تعدادی نمونه های مولاژ اشیا در معرض لمس برای نابینایان قرار گرفته است، تا نابینایان بتوانند با لمس آنها به شناخت نسبی از ظاهر اشیا دست پیدا كنندِ. همینطور نقوش روی اشیا به صورت برجسته در سالن قرار داده شده اند.
به گفته ی وی، تا امروز هم چند همایش با مبحث موزه و آموزش به افراد كم توانی های جسمی هم در موزه ملی ایران برگزار شده است.
بر اساس حقوق شهروندی مصوب شده، در بند ماده ۷- «ب؛ حق كرامت و برابری انسانی» و در لایحه پشتیبانی از حقوق افراد دارای معلولیت در مجلس مصوب ۱۳۹۶، تاكید گردیده است كه «شهروندان از كرامت انسانی و تمامی مزایای پیش بینی شده در قوانین و مقررات به نحو یكسان بهره مند هستند.
همچنین برپایه ماده ۲- «كلیه وزارتخانه ها، سازمان ها و موسسات و شركت های دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی موظفند در طراحی، تولید و راه اندازی ساختمان ها و اماكن عمومی و معابر و وسایل خدماتی به نحوی عمل كنند كه امكان دسترسی و بهره مندی از آنها برای افراد دارای معلولیت همچون سایر افراد فراهم گردد.» موزه ها هم بطور قطع جزو اماكن عمومی و ساختمان هایی است كه در این ماده ها منظور شده اند، اما این كه تا كنون میراث فرهنگی چه میزان نسبت به اجرائی كردن این بندها هم كوشیده است، جای سوال دارد.
البته كه گفته ها در این زمینه تا كنون به اندازه ی كافی مشخص بوده اند، اما این كه چه میزان از ان ها تا امروز جامه ی عمل پوشانده شده اند، باید بررسی شوند.
سمیه ایمانیان - ایسنا
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب