خراسان را بشناسیم،
تماشای تاریخ تیموری در آرامگاه ابوبکر تایبادی
به گزارش فقط سفر، خراسان رضوی یک پژوهشگر و عتیقه شناس خراسانی اظهار داشت: آرامگاه ابوبکر تایبادی یکی از آثار باقی مانده دوره تیموریان است که توجهات زیادی را به خود جلب کرده و در سال 1316 خورشیدی به ثبت ملی رسیده است.
رجبعلی لباف خانیکی در گفت و گو با ایسنا اظهار داشت: دوران تیموریان بااینکه با قتل و غارت شروع شد و «تیمور» و پسرش «میرانشاه» خیلی از مردم را به خاک و خون کشیدند و از سرهای بریده «کله منار» بر آوردند، اما بعد از تیمور، پسر دیگرش «شاهرخ» درنده خویی را ترک کرد و به آبادانی و باز پیرایی شهرها و ساخت بناهای عام المنفعه روی آورد.
وی افزود: البته حضور وزیران و ندیمان فرهنگمدار همچون خواجه غیاث الدین پیر احمد خوافی، خواجه غیاث الدین سالار سمنانی، خواجه نظام الدین احمدبن خواجه داوود، خواجه غیاث الدین احمد شیرازی، خواجه شمس الدین علی بانیچه سمنانی و امیر جلال الدین علی شقانی و همسر فاضله و دانش دوستش گوهرشاد خاتون، بسیار موثر و تعیین کننده بود و سبب شد که در قلمرو حکومت او و پسرانش بایسنقر، الغ بیک و محمد سلطان حرمت بزرگان، دانشمندان و عارفان بیش از پیش پاس داشته شود و آثار گران سنگ و بناهای باشکوه خلق شوند.
لباف خانیکی اشاره کرد: یکی از آن آثار زیبا «آرامگاه ابوبکر تایبادی» در شهر تایباد است. دانشمند عارفی که بسیار مورد علاقه و توجه خاص و عام همچون تیمور گورکانی بود، به شکلی که تیمور در راه تصرف هرات با مولانا ملاقات کرد. مولانا زبان به نصیحت او گشود و گفت «اگر تو نیز با بندگان خدای تعالی بر نهج عدالت سلوک ننمایی دیگری بر تو چیره خواهد شد».
وی افزود: ابابکر تایبادی در سال ۷۹۱ هجری قمری درگذشت و در گورستان محصور تایباد به فاصله نه چندان از آرامگاه پدرش به خاک سپرده شد؛ این در حالی بود که همچنان منش، زهد و اندیشه اش مورد احترام بود و به «غیاث الدین پیر احمد خوافی» انگیزه داد تا در راه اندازی بنایی درخور آن شخصیت والا مقام تلاش کند.
این پژوهشگر خراسانی عنوان کرد: آنچه حالا به «آرامگاه ابابکر تایبادی» مشهور است، مجموعه معماری مشتمل بر یک ایوان بلند و زیبا، ۲ ایوانچه ۲ طبقه یا رواق های ۲ طرف ایوان مرکزی منتهی به اطاق ها و یک گنبدخانه است.
لباف خانیکی اضافه کرد: مدفن مولانا شیخ زین الدین تایبادی همانند مدفن شیخ احمد جامی در جلو ایوان و محصور در یک معجر سنگی مستطیل شکل محاط شده است و آنجا که به آرامگاه مشهور است نمازخانه یا به قول «اسفزاری» جماعت خانه ای است که به اهتمام و همت غیاث الدین پیر احمد خوافی وزیر شاهرخ تیموری و به احتمال زیاد معماری غیاث الدین شیرازی بر سر مزار شیخ زین الدین تایبادی بنا شده است.
وی اشاره کرد: ساخت بنا در سال ۸۴۸ هجری قمری و همزمان با ساخت مدرسه غیاثیه به پایان رسیده و به جهت شباهت های زیادی که در ساختار و تزیینات معماری با آن دارد، بنظر می رسد که توسط معماران مدرسه غیاثیه تولید شده باشد. امتیاز این بنا کاربرد وسیع و ظریف کاشی معرق در رنگ های متنوع است که نمای بیرونی و رویه دیوار ایوان ها را با نقوش رنگارنگ و کتیبه های ثلث و معقلی آراسته است.
این عتیقه شناس خراسانی افزود: اما شاهکار معماری و هنری در این بنا کتیبه ثلث آجری بر زمینه کاشی معرق فیروزه ای رنگ است که با خط خوش و بسیار زیبای «جلال الدین محمدبن جعفر تبریزی» نقش بسته است. همان خوش نویسی که کتیبه اطراف ایوان ورودی مدرسه غیاثیه خرگرد و مسجد گوهرشاد هرات را نیز رقم زده است. در آرایه های این بنا همانند مدرسه غیاثیه از سنگ مرمر سفید نیز استفاده شده به شکلی که ازاره دیوارها را تا ارتفاع بیش از ۱متر با تلفیق کاشی و سنگ مرمر به شکلی آراسته اند که قطعات چند ضلعی، مربع، ستاره ای شکل و محرابی سنگ مرمر را در درون قاب ها به گونه لانه زنبوری یا شمسه کنار هم چیده شده و حد فاصل آنها با نوارهای باریک و ظریف کاشی لاجوردی پر کرده اند، یا سنگ و کاشی را به شکلی تلفیق کرده اند که شمسه ای با شعاع های کاشی بوجود آورد. در بعضی موارد کاشی های پر کننده حد فاصل سنگ های مرمر خود نیز به طریق معرق زینت یافته اند.
لباف خانیکی درباب وضعیت فعلی این بنا عنوان کرد: فضای درونی بنا هم اکنون سفید شده است اما فیلپوش ها، ترمبه ها و کاربندی های پرکار، ظریف و قاب های تزیینی آسمانه، بنا را همانند آسمانه مدرس و مسجد مدرسه غیاثیه خرگرد به زیبایی آراسته و چنانچه تقلید از آن بوده، باید مقرنس ها و قاب ها به گل و برگ های آبی رنگ منقوش باشند.
وی اظهار داشت: نصب سنگ های مرمر سفید همراه کاشی بر ازاره بنا فرصتی فراهم آورده تا هنرمندان، شاعران، عارفان و خوشنویسان مسافر به شیوه های مختلف و زیباترین وجه در قالب قطعه، سروده و پیام های حکمت آمیز را اطلاع رسانی و خلایق را ارشاد کنند. این امر نیز خود بصورت جاذبه گردشگری مهمی در بنا جلوه گر است.
لباف خانیکی با اشاره به این که این بنا طی سالهای متمادی لطمه های فراوان دیده است، بیان کرد: از اوایل دهه ۱۳۴۰خورشیدی این بنا به همت انجمن آثار ملی و هنرمندان میراث فرهنگی خراسان مرمت و تثبیت شده است.
این عتیقه شناس و پژوهشگر خراسانی اشاره کرد: آرامگاه ابابکر تایبادی در تاریخ ۲۹ آذر ماه ۱۳۱۶ به شماره ۳۰۹ در لیست آثار ملی به ثبت رسیده است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب