سومین ژئوپارک ایران رای یونسکو را گرفت

علیرضا امری کاظمی، ارزیاب و عضو شورای عالی ژئوپارک های جهانی یونسکو در گفتگو با ایسنا، اعلام نمود: دقایقی پیش (پنجشنبه ۱۷ آذرماه ۱۴۰۱) ژئوپارک طبس به عنوان سومین ژئوپارک جهانی ایران، رای مثبت شورای عالی ژئوپارک های جهانی یونسکو را دریافت کرد.
ارزیاب بین المللی ژئوپارک های جهانی یونسکو و مشاور ژئوپارک طبس در آذرماه سال ۱۴۰۰ از ارسال پرونده درخواست عضویت ژئوپارک طبس در شبکه های ژئوپارک های جهانی یونسکو پس از چهار سال آماده سازی زیرساخت های ژئوسایت ها و آموزش، اطلاع داده بود.
به گفته امری کاظمی؛ حکم تنفیذ ژئوپارک طبس پس از تایید هیات اجرائی یونسکو در بهار صادر می شود.
مطالعات ژئوپارک طبس از سال ۱۳۸۹ شروع شده است، این ژئوپارک با مساحت ۲۲ هزار و ۷۷۱ کیلومتر مربع دارای ۳۹ ژئوسایت است که جذابیت های زمین شناختی فرهنگی و طبیعی قابل توجهی را در خود دارد و یکی از مراکز مورد توجه خاص زمین شناسان ایران و جهان است.
ژئوپارک طبس در شمال غربی استان خراسان جنوبی و در راه ارتباطی جنوب و غرب به شرق و شمال شرق ایران، در منطقه ای با اقلیم بیابانی همراه با آب و هوای گرم و خشک قرار دارد. این ژئوپارک سه بخش مرکزی، دیهوک و دستگردان را در بر می گیرد. تنوع بالای پدیده های کم نظیر زمین شناسی سبب شده تا این منطقه در میان زمین شناسان به «بهشت زمین شناسی ایران» مشهور شود.


در این ژئوپارک، سیر تحولات کره زمین از بیش از ۵۴۰ میلیون سال پیش (پرکامبرین) تا حدود ۱۰۰ میلیون سال پیش (اوایل کرتاسه) را بدون کمترین وقفه زمانی میتوان مشاهده کرد، در حالی که توالی های دوران اول زمین شناسی (پالئوزوئیک، ۵۴۰ تا ۲۵۰ میلیون سال پیش) آن در ایران و غرب آسیا بی نظیر است. (وب سایت ژئوپارک طبس)
ژئوپارک طبس در کنار جایگاه مهم در زمین شناسی ایران، ظرفیت های زیست محیطی، تاریخی و فرهنگی را هم در خود جای داده است. باغ تاریخی گلشن به عنوان نمونه ای شاخص از باغ های ایرانی با قدمتی حدود ۲۵۰ سال، امامزاده حسین ابن موسی الکاظم برادر امام رضا (ع)، ارگ کهن طبس، سد کهن کریت، طاق شاه عباسی، کال جنی و کال سر در، همچون مهم ترین داشته های این ژئوپارک در کنار گونه های گیاهی و جانوری آن، به حساب می آیند.
ژئوپارک طبس، روستاها و مناطق نمونه گردشگری نظیر خرو، کُریت، اِصفَهک، نایبند، پِیکوه، پیرحاجات، اسفندیار، سُرُند و مُودر و اِزمیغان را هم در برمی گیرد.


پیش از طبس و همین طور تا قبل از تایید جهانی شدن ژئوپارک ارس، قشم تنها ژئوپارک ایران و خاورمیانه محسوب می شد. ژئوپارک قشم از سال ۱۳۸۵ به عضویت شبکه جهانی ژئوپارک های یونسکو درآمد. در سال ۱۳۹۱ به دلیل ناتوانی در انجام معیارهای ثبت جهانی، کارت قرمز گرفت و از این شبکه خارج شد. در سال ۱۳۹۶ پس از رفع معایب و اصلاح مدیریت، دوباره در شبکه ژئوپارک های یونسکو پذیرفته شد و الان با ۲۰۶۳ کیلومتر مربع یکی از باسابقه ترین ژئوپارک های غرب آسیا و خاورمیانه شناخته می شود. این ژئوپارک در جلسه شورای عالی یونسکو که شهریور ۱۴۰۱ در تایلند برگزار شد، کارت سبز این شورا را گرفت و درفهرست ژئوپارک های جهانی ماندگار شد.
ژئوپارک ارس که پرونده آن از سال ۱۳۸۷ باز شده بود، در شهریورماه ۱۴۰۱ تایید یونسکو را برای ثبت جهانی دریافت کرد که به قول امری کاظمی در بهار ۱۴۰۲ حکم آن تنفیذ خواهد شد. قلمرو ژئوپارک ارس (دومین ژئوپارک جهانی ایران) با مساحت ۱۶۷۰ کیلومتر مربع که دارای ۳۱ ژئوسایت است، در محدوده جلفا در استان آذربایجان شرقی واقع شده است.
ژئوپارک ها و به عبارتی پارک های زمین شناسی (Geology Park)، گستره ای از پدیده ها و میراث زمین شناسی، جاذبه های طبیعی، تاریخی و فرهنگی پرارزش هستند که باید توان بالا بردن توسعه اقتصادی جوامع محلی و جلب همکاریهای مردمی را داشته باشند و بصورت پایدار حفظ و مدیریت شوند. یونسکو بمنظور درک دوره های زمین شناسی مناطقی را به عنوان ژئوپارک مشخص کرده است. ایده ی تاسیس ژئوپارک در سال ۱۹۹۹ عملی شد.