نمایشگاه مشهد کوشش برای بازگرداندن صنایع دستی به سبد خرید مردم
فقط سفر: ایرنا- یازدهمین نمایشگاه سراسری صنایع دستی و هنرهای سنتی در مشهد، جلوه ای از هنرهای ایران زمین بود که صنعتگران و هنرمندان با درانداختن طرحی نو تلاش نموده بودند صنایع آمیخته با هنر خود را، که زمانی جزو اقلام پرکاربرد و زینت بخش خانه های مردم بود، باردیگر به سبد خانوار ایرانیان بازگردانند.
به گزارش فقط سفر به نقل از ایرنا، از آخرین روز برگزاری نمایشگاه سراسری صنایع دستی و هنرهای سنتی در مشهد، فضای سالن "عطار" نمایشگاه پرنشاط و نقش و رنگ بود، نقوش زیبا بر سنگهای قیمتی و درخشش زیورآلات چشم ها را خیزه می کرد، نگارگری های زیبا بر روی چرم، عروسکهای بافتنی برگرفته از شخصیتهای کارتونی، ظروف چوبی در رنگهای کرمی و قهوه ای، ساعت و شمع و گلدان ها و دیگر تزیینات سنگی با درخششی فوق العاده، که انعکاسی از نورهای نمایشگاه را بر خود داشت، انواع و اقسام لباس و دمپایی و کفش و... نمدی با دختری که لباس جادوگری تولید شده از نمد بر تن کرده بود، همه و همه زیبایی های هنر ایرانیان را به رخ می کشید.
در گوشه ای از نمایشگاه سه یا چهار غرفه زنجیره تولید صنایع دستی سنگی را به معرض نمایش گذاشته بودند، در ورودی آن فردی سنگ خالص را بر روی زمین گذاشته بود و با زدن پتک آنرا برای تراش آماده می کرد، در غرفه بعد سنگ کوبیده شده توسط دستگاه هایی تراش داده شده و تبدیل به ظروفی مثل دیزی سنگی، لیوان و بشقاب و... می شد، سپس خانم هنرمندی با رنگ گواش اشکالی را که بیشتر مورد پسند کودکان بود بر روی ظروف نقش می بست.
غرفه حصیربافی های روستای "فشتکه" گیلان مملو از طرحهای مختلف بود. وقتی حرف از حصیر می شود، بیش از هر چیز کلاه های حصیری کنار سواحل به یاد آدم می آید، اما این غرفه، حصیربافی را در همه نوع کالای کاربردی در خانه به نمایش گذاشته بود، از سبد نان گرفته تا زیرقابلمه ای، سبد خرید، بادبزن، زیرانداز و... که از قضا خریداران زیادی هم داشت.
نمدهای رنگین با اشکال مختلف، آباژورهای چوبی، فرش و موکت و گلیم، قاب تصاویر مزین به نقوش برجسته از فلزاتی چون مس و روی و برنج، لوازم تزیینی فیروزه کاری شده، مصنوعات سرامیکی و سفال به ویژه ظروف سفالین رنگین در انواع و اقسام مختلف، خراطی ها در قالب چراغ مطالعه و آباژور، انواع چرم دوزی ها از زیورآلات گرفته تا کیف و کفش، لوازم تزیینی شیشه ای و مردی که در غرفه ای بر روی مس قلم زنی می کرد، از دیگر جلوه های زیبای نمایشگاه بود.
برپایی چنین نمایشگاهی از صنایع دستی، که ایرانی کوچک را در خود جای داده بود، جلوه های زیبا و نمونه های جدیدی از هنرهای دستی و سنتی مردم کشورمان را به نمایش می گذاشت و نشان از تلاشی داشت که صنعتگران در وضعیت سخت فعلی به دنبال جذب مشتری و کاربردی کردن هر چه بیشتر صنایع دستی برای مردم بودند، تا نشان دهند صنایع دستی می تواند برای همیشه در سبد خانوار بماند، از حالت تزیینی بیرون رود و همه نیازمندیهای زندگی مردم را تامین کند.
شاید وجه متمایز این دوره از نمایشگاه هنرهای سنتی ایران با دیگر نمایشگاه های مشابه را تلاش صنعتگران برای رونق بازار محصولاتشان داشت، پرواضح بود که مردم بضاعتی برای خرید صنایع دستی گرانقیمت ندارند و بیشتر به سمت صنایع دستی کاربردی تر با قیمت های پایین تر گرایش دارند و همان ها را نیز خریداری می کنند.
یازدهمین نمایشگاه صنایع دستی و هنرهای سنتی ایران با حضور ۱۰۸ صنعتگر از خراسان رضوی و ۷۲ صنعتگر از استان های تهران، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اصفهان، یزد، بیرجند، سمنان، قم، فارس، اردبیل و مازندران انجام شد که خبرنگار ایرنا کوشش کرد در گفتگو با تعدادی از صنعتگران این نمایشگاه انتظارات آنان را از برگزاری چنین نمایشگاهی ارزیابی نماید.
قیمت واقعی صنایع دستی بیش از آن چیزی که عرضه می شود
بهار صیفی، خانمی جواهرساز از تهران بود، زیباترین زیورآلات با نقوش بسیار زیبا را در انواع و اقسام مختلف ساخته و در غرفه اش به معرض نمایش گذاشته بود، سنگهای قیمتی تراش داده شده در قالب زیورآلات درخشش زیبایی داشت و چشم هر بیننده ای را به خود جلب می کرد، هر زیوری به نقشی آراسته شده بود، از طرح گلها و پرندگان گرفته تا طرحهای کلاسیک یا ابعاد مهندسی قالب زیورآلات همچون النگو و دست بند، گردنبند، گوشواره و انگشتری را تشکیل می داد، دستبندهایی از سنگهای ماه تولد نیز داشت که خواهان زیادی پیدا کرده بود.
او در پاسخگو به سوال خبرنگار ما درباب وضعیت بازار صنایع دستی اظهار داشت: به جهت اینکه فروش صنایع دستی در وضعیت فعلی بیشتر شده و وارد سبد خرید خانوارها شود، تنها راهش این است که طرحهای مختلف و متنوع وارد میدان شوند، از نمادها و نشانه های ایرانی در تولید صنایع دستی بهره گرفته شود، مردم کارهای متفاوت را دوست دارند و اگر این شاخصه در تولید صنایع دستی لحاظ شود، صنایع دستی هم به سبد خانوار بازمی گردد.
این بانوی هنرمند اضافه کرد: به نظر می آید تکرار در بعضی کارهای مربوط به صنایع دستی زیاد شده و طرحها از کشورهای خارجی تقلید می شود، مردم چشمشان از این طرحها سیر شده است، اگر هنر ایرانی اصیل وارد صنایع دستی شود، اساسا شرایط خرید تغییر خواهدنمود.
صیفی، صنایع دستی را یکی از مظلوم ترین شاخه های هنری خواند و اظهار داشت: قیمت واقعی صنایع دستی خیلی بیشتر از آن چیزی است که همکاران صنعتگر من برای عرضه تولیدات خود تعیین می کنند اما متاسفانه آنقدر بازار خراب و بضاعت مالی مردم کم است که توان خرید را ندارند، و هم اکنون قیمت صنایع دستی همین است که در اینجا عرضه می شود.
کاربردی تر کردن صنایع دستی عاملی برای افزایش فروش
بخارادوزی خراسان رضوی یکی از هنرهای برجسته این منطقه است که جزو تزیینات خانگی به حساب می آید، در حقیقت بخارادوزی یک نوع رودوزی است که هنرمندان با کار کردن بر روی پارچه های ساده به وسیله سوزن و نخ، طرح های جذاب و رنگین پدید می آورند و از آنجائیکه برای اولین بار از شهر تاریخی بخارا نشات گرفته به همین نام نیز نامیده می شود.
یکی از غرفه داران نمایشگاه صنایع دستی مشهد محصولات خودرا به انواع بخارادوزی اختصاص داده بود، وی در پاسخ به سوال خبرنگار ما درباب کمبود بضاعت مالی مردم در خرید صنایع دستی تزیینی و کاربردی تر کردن آنها اظهار داشت: در رشته هنری ما می توان فقط از حجم رودوزی ها کاست تا کاربردی شود، اما هیچ گاه نمی توان کیفیت کار را پایین آورد.
حنیفه سالاری اضافه کرد: برای همه هنرهای سنتی تزیینی می توان با کوچک کردن حجم، یا با رویکرد جزیی گرایانه، بازار فروش بهتری ایجاد کرد، به عنوان مثال می توان سوزن دوزی ها را روی لباس ها به کار برد تا مواردی از این دست که هم قیمت محصول را کاهش داده و هم فروش آنرا رونق می دهد، البته همه محصولات صنایع دستی را نمی توان خیلی کاربردی کرد، برای صنایع دستی که جنبه تزیینی دارند باید بازار صادراتی را تقویت نمود، در صورت محقق کردن این امر، صادرات صنایع دستی برای بانوان تبدیل به یک کارآفرینی خواهد شد.
حذف واسطه ها برای کاهش قیمت تمام شده صنایع دستی
در غرفه استان یزد شاهد کاربافی خانم هنرمندی بودیم که در جلو چشم مشتریان پشت دستگاه خود نشسته بود و پارچه می بافت، کمتر کسی است که اسم "کاربافی" اردکان استان یزد را نشنیده باشد، این هنر امروزه با به کارگیری صنعت از سنتی به نیمه صنعتی تبدیل گشته است بطوریکه همه افراد به سادگی می توانند دستگاه های آنرا در منزل داشته باشند.
خانمی که مشغول کاربافی بود به خبرنگار ما اظهار داشت: رشته کاربافی در استان های دیگر اسامی متفاوتی دارد بطوریکه به آن فرت بافی و توربافی هم می گویند، این رشته در یزد اصالت بسیار دارد و ثبت ملی نیز شده است، دستگاه کاربافی دیگر مثل گذشته بزرگ نیست، کاملا کوچک و در ابعاد ۹۰ در ۸۰ است که براحتی در فضای کوچک آپارتمان هم قابل استفاده می باشد.
فاطمه اکبرزاده عنوان کرد: بانوانی که بیرون از خانه کار می کنند، می توانند با خرید این دستگاه درآمدزایی متفاوتی با کار در منزل داشته باشند، در این میان بازار برای فروش محصولات مهمست که اگر خلاقیت در کارشان را بالا برند و تولیدات خودرا متنوع و با کیفیت کنند، اساسا بازار فروششان مطلوب خواهد بود.
وی با اشاره به اینکه هزینه های تمام شده تولید صنایع دستی روز به روز بیشتر می شود، اضافه کرد: تهیه نخ با کیفیت و داشتن دستگاه دو مولفه مهم در کاربافی است، من فکر می کنم که اگر واسطه ها حذف شوند، می توان نخ را با قیمت مناسب دست بافنده داد تا او هم بتواند محصول خودرا با قیمت مناسب به بازار عرضه کند، قیمت نخ به نحوی در نوسان است که شخص صنعتگر می ماند که آیا افزایش قیمت آنرا در محصول خود لحاظ کند یا نه، در نهایت ناچار می شود از دستمزد خود بکاهد تا بتواند محصولش را به فروش برساند.
ضرورت ایجاد بازارچه های ثابت فروش صنایع دستی
حصیربافی شاید یکی از هنرهای کاملا ایرانی و مشترک بین چندین استان کشور باشد، خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان و گیلان هنرهای دستی خودرا در این رشته صنایع دستی در غرفه های مختلف به معرض نمایش گذاشته بودند اما در بین آنها غرفه روستای "فشتکه" گیلان با تنوع محصولات حصیری خودنمایی می کرد.
خانمی که خودرا زهرا مقدسی معرفی نمود، در مورد هنرش و روستای فشتکه اظهار داشت: "فشتکه" به عنوان روستای ملی حصیر کشور ثبت شده است و بهترین هنرهای حصیربافی آمیخته با طرحها و رنگهای مختلف را می توان در این روستا دید، همانطور که نمونه هایی از آن در غرفه به معرض نمایش گذاشته شده که بیشتر آنها وسایل کاربردی برای آشپزخانه یک کدبانوی ایرانی است.
وی بیان کرد: متاسفانه امروزه صنایع دستی کم کم درحال خروج از سبد خانوار است، صنعتگران به شدت با مشکل بازار فروش محصولات خود مواجهند، اگر در کنار نمایشگاه ها، بازارچه های مختلف و ثابت برای فروش صنایع دستی نیز داشته باشیم، بازار فروش خوب و همیشگی برای صنعتگران تامین خواهد شد.
مقدسی، کار صنایع دستی را باارزش و برخاسته از دل طبیعت توصیف کرد و اظهار داشت: از آنجائیکه هم حصیر گران شده و هم دستمزدها افزایش پیدا کرده، قیمت تمام شده محصولات حصیری زیاد شده است، اگر دولت به نحوی هزینه و حمایت کند که حداقل با کاهش قیمت مواد اولیه بتوان نرخ تمام شده حصیربافی را کم کرد، مطمئنا صنایع دستی بازار بهتری پیدا می کند.
میل زیاد صنعتگران به شرکت در نمایشگاه های خارجی
ظروف چوبی عرضه شده در نمایشگاه حدودا تمام نیازمندی های یک خانه به اقلام خُرد را پوشش داده بود، این رسته از صنایع دستی از ظروف مختلف آشپزخانه گرفته تا وسایل تزیینی داخل پذیرایی و تابلو و مجسمه را دربرمی گرفت و انواع و اقسام آن توسط صنعتگران در بعضی استانها مانند مازندران عرضه شده بود.
یکی از غرفه داران نمایشگاه صنایع دستی که از ساری آمده و کارش خراطی و تولید وسایل چوبی آمیخته با هنر دست بود، به خبرنگار ما اظهار داشت: یکی از با اهمیت ترین دغدغه های فعالان صنایع دستی، بازار فروش است، از آنجائیکه شرایط اقتصادی مردم مطلوب نمی باشد، خرید صنایع دستی هم کاسته شده است، مسئولان می توانند با راه اندازی بازارچه های دائمی صنایع دستی، گامی در پشتیبانی از صنعتگران برداشته و زمینه ای فراهم آورند تا مصرف کننده، صنایع دستی را بصورت مستقیم از تولیدکننده خریداری کند.
محمد شعبانی اضافه کرد: تعدادی از کشورها خواهان صنایع دستی ایران هستند، دولت باید کمک نماید تا بتوانیم در نمایشگاه های کشورهای دیگر نیز شرکت نماییم، صنایع دستی ایران در سطح دنیا منحصر به فرد است اما حضور ما در بازارها و نمایشگاه های جهانی بسیار محدود است، از ۸۰ هزار صنعتگر مازندرانی فقط یک نفر توانسته به نمایشگاه صنایع دستی در عراق برود و این عدد بسیار کمی است.
وی عنوان کرد: حمایتها همیشه مالی نیست، متاسفانه همه اسیر کاغذبازی شده ایم، برای گرفتن یک مجوز باید کلی کاغذبازی کرد، از آن طرف وقتی می خواهیم در نمایشگاهی شرکت نماییم، دولت فقط ما را به نمایشگاه معرفی می کند و دیگر هیچ حمایتی از صنعتگر ندارد.
بازار مشکل اصلی صنعتگران صنایع دستی
هر صنعتگری اول به بازار محصول خود فکر می کند، این که بدون در نظر گرفتن بازار مطلوب، فقط برای تولید تلاش نماییم، راه به دهی نخواهیم برد، بازار خوب فرصت ارتقا را برای صنعتگران فراهم می آورد آن هم برای بازار متنوع و باکیفیتی مانند بازار صنایع دستی ایران که در کشورهای مختلف خواهان زیادی دارد.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی نیز در اینباره به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: یک هدف از برگزاری نمایشگاه، بازاریابی و فراهم کردن بستر فروش محصولات است، اما هدف دیگر آن انتقال تجارب صنعتگران، آشنا شدن آنان با یکدیگر و استفاده از دوره های آموزشی پیرامون آن و هم اندیشی با مدیران مسوول است، همانطور که در یازدهمین دوره از نمایشگاه صنایع دستی و هنرهای سنتی مشهد این اهداف پوشش داده شد.
رضا ابراهیم نیا اضافه کرد: این که نمایشگاه صنایع دستی مشهد بتواند جبران گر ۲ سال وقفه در برگزاری این نمایشگاه به علت شیوع ویروس کرونا باشد، انتظار بزرگی است اما برگزاری این نمایشگاه می تواند شروع راهی برای جبران ۲ سال قبل باشد اما یقینا نمایشگاه نمی تواند تمام لطمات ناشی از کرونا بر بدنه صنایع دستی را جبران کند.
وی بیان کرد: برای رونق کار یک بازارچه دائمی برای فروش صنایع دستی، مولفه هایی نیاز است، چند سال قبل در میدان ۱۷ شهریور یا بافت پیرامونی حرم مطهر بازارچه های حدودا دائمی برای فروش صنایع دستی به وجود آمد اما مدت زمان کمی فعال بود، جمعه بازار و پنجشنبه بازار هم بصورت موقت برای صاحبان صنایع دستی مکان اختصاص می دادند اما این هم دردی از هنرمندان دوا نکرد و چندان ثمربخش نبود.
این مسوول در اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی اظهار داشت: صنایع دستی مولفه های خاص خودرا داشته و به سرمایه گذاری نیاز دارد، در صورتیکه سرمایه گذار خوبی در بخش خصوصی جهت راه اندازی بازارچه صنایع دستی پیدا شود، هم این اداره کل و هم شهرداری برای حمایت آمادگی دارند تا هر شهروندی که قصد خرید صنایع دستی را داشته باشد، بداند بازار آن کجاست.
ابراهیم نیا عنوان کرد: اکنون بازارهای پراکنده ای برای عرضه صنایع دستی در خراسان رضوی وجود دارد به عنوان مثال بازاررضا در مشهد مختص فروش گوهرسنگها و زیورآلات است، اما ۸۵ نوع رشته صنایع دستی در این استان وجود دارد که بیش از ۵۰ نوع از آن از قابلیت تجاری سازی برخوردار می باشد و در چرخه سوغات قرار می گیرد، اما فضای ثابتی برای فروش محصولات آنها نیست.
وی در پاسخ به سوالی درباب کاربردی تر کردن صنایع دستی برای فروش بهتر آن اظهار داشت: قسمتی از صنایع دستی تزیینی بوده و بخش دیگر کاربردی است، به عنوان مثال نگارگری را نمی توان چندان کاربردی کرد و بیشتر جنبه تزیینی دارد اما برخی دیگر از محصولات صنایع دستی را می توان کاربردی کرد تا در زندگی امروز مردم مورد استفاده واقع شود، در این حوزه درصدد برآمدیم شرکتهای فعال در صنایع خلاق را به هنرمندان متصل نماییم تا به آنان آموزشهای لازم ارائه شود و انتقال تجربه انجام گیرد و آنچه قابلیت کاربردی کردن داشته باشد، کاربردی شود، در این حوزه مذاکراتی نیز با پارک علم و فناوری، آستان قدس رضوی و برخی مراکز خصوصی داشته ایم.
ابراهیم نیا افزود: در مسافرت اخیر رئیس جمهور به خراسان رضوی، به وزیر میراث فرهنگی پیشنهاد دادیم که هدف از ادغام سازمانهای صنایع دستی، گردشگری و میراث فرهنگی که چندین سال قبل انجام گرفت، استفاده از ظرفیتهای همدیگر بود، اگر وزیر مربوطه دستور بدهد که همه مراکز گردشگری و اقامتی و بومگردی ها از صنایع دستی برای پذیرایی از گردشگران و تزیین محلشان استفاده کنند، کمک شایانی به صنعتگران می شود.
وی بیان کرد: در یازدهمین نمایشگاه صنایع دستی و هنرهای سنتی مشهد برای اثبات کاربردی بودن صنایع دستی، یک اتاق را به سبک ایرانیها با انواع صنایع دستی آراستیم و چیدمان آنرا انجام دادیم که بسیار مورد استقبال بازدیدکنندگان نمایشگاه قرار گرفت، اگر این مهم محقق شود انقلابی در زمینه صنایع دستی رخ خواهد داد.
یازدهمین نمایشگاه صنایع دستی و هنرهای سنتی ایران در مشهد از چهارم تا هفتم مرداد ماه در محل دائمی نمایشگاه های بین المللی مشهد انجام شد.
منبع: فقط سفر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب