پرده برداری از یک اتفاق در بافت تاریخی شیراز
یک استاد دانشگاه در نامه ای به استاندار فارس از طرح خرید ˮپلاک های ثبتی مشخص در بافت تاریخی شیرازˮ در جریان طرح گسترش شاهچراغ پرده برداشت و درخواست کرد: «اگر حامیان و مجریانی در خفا مشغول اجرای طرح تخریب بافت تاریخی شیراز هستند، دستور دهید آن ˮطرح پنهانˮ را کنار بگذارند و ما را با این اقدامات به بازی نگیرند.»
به گزارش فقط سفر به نقل از ایسنا، غلامحسین معماریان ـ استادتمام رشته معماری در دانشگاه علم و صنعت ایران و دکتری معماری از دانشگاه منچستر انگلستان ـ بهمن ماه سال گذشته، وقتی طرح «گسترش شاهچراغ(ع)» یک مرتبه دیگر به جریان افتاد، در نامه ای به استاندار فارس، توقف این طرح را درخواست نمود، اما با گذشت حدود پنج ماه از آن مطالبه که قرار بر بازنگری و عرضه نظرات کارشناسی در این فاصله بود، نه تنها آن طرح متوقف نشده که خبرهایی از خرید برخی پلاک های ثبت در شرق شاهچراغ به گوش می رسد.
در نامه این استاد دانشگاه به محمدهادی ایمانیه ـ استاندار فارس ـ با اشاره به مطالبه پیشین برای «جلوگیری از تخریب بافت تاریخی شیراز در طرح گسترش فیزیکی شرق حرم شاه چراغ (ع)»، از وقایعی پرده برداشته شده که جزئیات آن، مستند به گواه شاهدان، اینگونه تشریح شده است: «پس از سفر استانی ریاست محترم جمهور و تاکید بر به جریان افتادن طرح گسترش شاه چراغ (ع)، گروه زیادی همچون اساتید دانشگاه ها، متخصصان و دوستداران تاریخ معماری ایران در نامه هایی به رئیس جمهور و دیگر مسؤولان، نگرانی و مخالفت خویش را با طرح یاد شده اعلام نمودند.
موج مخالفت ها با این فاجعه تاریخی، مسؤولان را مجبور به عدم اجرای سریع طرح کرد. در این روند، مهندس ضرغامی ـ وزیر میراث فرهنگی و گردشگری ـ در مصاحبه خود اعلام نمودند که کمیته ای از کارشناسان مجرب درحال بررسی و مطالعه طرح توسعه حرم شاه چراغ (ع) هستند (۱۴۰۰/۱۰/۱۳ ایسنا). سپس آقای دکتر مصیب امیری ـ رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی ـ اعلام نمودند که طرح درحال پیمودن این مراحل است:
- خرداد ۱۴۰۰ وزارت راه و شهرسازی طرح را به مشاور واگذار کرده است.
- وزارت میراث هم درحال اعلام نظرات خود است.
- بعد از عرضه طرح توسط مشاور باید مراحل تایید استانی را دریافت کند.
- سپس مراحل تایید در وزارت راه و شهرسازی را بپیماید (مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی را دریافت کند) (ایسنا ۱۴۰۰/۱۱/۲۸).
- و به نظر ایشان مراحل نهایی طرح انجام نشده است (تا تاریخ مصاحبه ۱۴۰۰/۱۱/۲۸).
در آخرین اعلام نظر مسؤولان در رابطه با طرح، دکتر جمشیدی ـ مدیر کل دفتر فنی استانداری ـ در تاریخ ۱۴۰۱/۳/۱۰ اعلام نمودند که طرح ۵۷ هکتاری تقریباً در آستانه تصویب قرار دارد. ( ۱۴۰۱/۳/۱۰ خبرگزاری فارس)
درصورتیکه مشاهده می شود تابحال هیچ مسؤولی درباره اتمام طرح و تصویب آن در استان] فارس [و وزارت راه و شهرسازی اعلام نظر نکرده و این نشان دهنده یک فرآیند معقول اداری است که دوستداران حفظ بافت تاریخی شیراز را به عرضه طرحی درحال انجام فرآیند قانونی امیدوار می کند. ولی اتفاقی مهم تمامی بیانات مسؤولان یاد شده را زیر سوال می برد.»
معماریان در ادامه این نامه، تجربه یکی از مالکان را در این زمینه روایت می کند: «در اوایل خرداد ۱۴۰۱ افرادی به درِ خانه برخی مالکان خانه های بافت تاریخی شرق شاهچراغ مراجعه نموده و از آنها دعوت می کنند تا به دفتری که برای دریافت مدارک تملیک خانه در یکی از ساختمان های شاهچراغ تعیین شده، رجوع کنند. مالک به این دفتر مراجعه نموده و در این ساختمان به مالک فرمی با سربرگ اداره راه و شهرسازی داده می شود. در این فرم از پیش آماده شده، از مالک خواسته می شود رجوع خود به اداره کل راه و شهرسازی را اعلام نماید و مدارک مورد نیاز برای "تملک ملک" توسط اداره راه و شهرسازی را تحویل دهد. در ادامه دو کارشناس منتخب هم به مالک معرفی شده و امضا و اثر انگشت از مالک گرفته می شود. مالک از کارشناسان مستقر سوال می کند که اگر فرم امضا را امضا نکند چه می شود؟ پاسخ داده می شود اداره راه و شهرسازی درحال خرید تعداد زیادی از این املاک است و اگر این کار انجام نشود مبلغ کارشناسی ملک به حساب دادگستری واریز و خانه به تملک اداره درخواهد آمد.
بعد از رجوع دوم، نامه ای با امضای یکی از مسؤولان اداره راه و شهرسازی خطاب به ریاست کانون کارشناسان رسمی دادگستری در اختیار مالک قرار داده می شود. این مسؤول از کانون کارشناسان خواسته است تا وضعیت ثبتی و ارزیابی واحد مسکونی مالک مشخص شود. در نامه، این مسؤول اعلام می کند که اداره راه و شهرسازی در نظر دارد "نسبت به تملک واحدهای مسکونی با پلاک ثبتی... در شرق شاهچراغ (ع) اقدام کند" و خواسته شده ظرف مدت پنج روز نسبت به اعلام قیمت اقدام نمایند. اسامی کارشناسان منتخب هم در این نامه قید شده است.»
این استاد معماری سپس این پرسش را مطرح می کند «در جایی که هنوز طرحی مصوب نشده، مبادرت به خرید املاک شرق شاهچراغ (ع) چه معنایی دارد؟» و در ادامه خطاب به استاندار فارس نوشته است: «نداشتن طرح مصوب به مفهوم دهها چیز است، اینکه از شرایط وضعیت موجود بافت برداشت نهایی وجود نداشته و درباره ارزش تاریخی و معماری پلاک های موجود، کیفیت ساختمانی و نوع تملک و کاربری آنها اطلاعی نداریم. گذرها و شریان ها را دقیقا نمی شناسیم و صدمه های این بخش را نمی دانیم. همینطور از طرح و نظر مشاور و کارشناسان درباب حفظ و احیای پلاک ها و شریان ها و میزان و نحوه دخالت در بافت اطلاعی در دست نیست. بعد از طی این مراحل و تصویب استانی و وزارتی است که طرح برای اجرا ابلاغ می شود.
با این همه سوال بدون پاسخ! چرا اداره راه و شهرسازی شیراز اقدامات خویش را برای "خرید پلاک های ثبتی مشخص" آغاز نموده است!؟ دو دلیل برای این اقدام میتوان مطرح کرد: نخست، تملک این واحدها توسط اداره راه و شهرسازی می تواند دست کارفرمایان دولتی را برای دخالت در بافت بازتر کند؛ چونکه مالک کارفرمای طرح بوده و اختیار ملک خویش را دارد و اگر ملک هم تخریب شود شاکی نخواهد بود. این اقدام در وضعیت اقتصادی کنونی صحیح نیست؛ چونکه اولویت خرید باید برای خرید مسکن برای افراد فاقد مسکن باشد، نه خرید املاک از مردم و تخریب آن. اگر نگران شرایط زیستن مردم این بخش از شهر هستند می توانند به مالکان وام هایی برای مرمت و استواری بخشی بنا بدهند.
دومین دلیل می تواند این باشد که طرحی مصوب وجود دارد و بر طبق این طرح مبادرت به تملک می کنند و این منطقی تر از دلیل پیش به نظر می رسد؛ چونکه هر خریدی از سوی یک سازمان دولتی باید بر مبنای طرحی توجیهی صورت گیرد و ردیف بودجه داشته باشد. مگر می شود یک سازمان دولتی بدون دلیل "اقدام به خرید ملک هایی با پلاک ثبتی مشخص در محدوده مورد بحث کند!؟ " در این شرایط سخت اقتصادی که خیلی از مردم محتاج نان شب هستند، این خریدها ضرورتی ندارد. مبادرت به خرید پلاک های ثبتی مشخص در بافت تاریخی به مفهوم وجود طرحی است که محدوده دقیق تخریب در بافت تاریخی را حتی در حد پلاک ثبتی کاملاً مشخص کرده است. چنین اقدامی در طرح های پیشین هم صورت گرفت و تمام خانه های در طرح، تخریب و به راه اندازی خیابان منجر گردید.
مبحث مهم تر از این خریدها، امکان وجود طرح مصوب پنهانی تخریب بافت تاریخی است. طرحی که بر مبنای آن، این خریدها صورت می گیرد و به این معنا است که مبحث طرح توسعه حرم دارای دو وجه است: یک وجه نمایشی که در گفتارها و مصاحبه های مسؤولان دیده می شود و یک وجهِ پنهانی، که طرحی مصوب در حال اجراست. وجه نمایشی طرح تبعات بسیار فاجعه باری دارد. بی اعتمادی به اظهارات مسؤولان در رابطه با این طرح یکی از آنها است. اگر آنها اعلام می کنند طرحی در دست اقدام دارند که هنوز تمام نشده و تصویب و نهایی نشده است پس خرید املاک قبل از مصوب شدن طرح به چه معنا است؟ با این رفتار شائبه ایجاد می شود که شاید این اظهار نظرها راهی برای انحراف افکار عمومی است.
وجه پنهانی طرح به مفهوم این است که طرحی که مقرر است در کمیسیون ماده ۵ در آینده مصوب شود از پیش تهیه شده و در حال اجراست و طرحی که توسط مشاور با صرف هزینه های زیاد تهیه شده است طرحی صرفاً نمایشی بوده است، بدون اینکه مشاور از آن آگاه باشد. طرحی که توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی تهیه شده است صرفاً نمایشی بوده و... طرحی که توسط شورای عالی شهرسازی مقرر است در آینده تصویب شود از پیش مصوب شده و درحال اجراست.
شاید بزرگترین اثری که این طرح مصوب پنهانی در افکار عمومی خواهد گذاشت احساس به بازی گرفته شدن آنها است. اینکه چگونه برخی، درک و شعور دوستداران فرهنگ شیراز و ایران را به سخره گرفته اند. شاید آنها تصور می کنند بر اثر مرور زمان از شور و هیجان مخالفان طرح توسعه کاسته شده و بعد از آرام شدن اوضاع می توانند اقدامات خویش را ادامه دهند.»
این استاد دانشگاه سپس با تکرار این مطالبه از استاندار که از وقوع از این فاجعه تاریخی پیشگیری کند، درخواست کرد: «اگر حامیان و مجریانی در خفا مشغول اجرای طرح تخریب بافت تاریخی شیراز هستند، دستور دهید آن طرح پنهان را کنار بگذارند و ما را با این اقدامات به بازی نگیرند. اظهار نظرهای جنابعالی نشان دهنده علاقه و حساسیتتان به تاریخ و فرهنگ شیراز است، پس اجازه ندهید تخریب گران بافت تاریخی شیراز با اینگونه اعمال به اهداف خود برسند.
بناهای بافت تاریخی شیراز نیازمند اقدامات اساسی بخصوص استواری بخشی هستند. دستور فرمایید به جای خرید املاک در بافت تاریخی و تخریب آنها، به استواری بخشی بناهای بافت های تاریخی بپردازند و به مردم ساکن در این بخش شهر دست کم امکانات زندگی اختصاص داده شود.»
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب