تقویت گردشگری فرهنگی و تاریخی مازندران با کمک راهنمایان گردشگری
گردشگری فرهنگی و تاریخی مازندران را که با وجود جایگاه گردشگری در این استان همواره زیر سایه کم توجهی گردشگران قرار دارند و کمتر به چشم می آیند میتوان با استفاده از ظرفیت راهنمایان گردشگری در چارچوب بسته های سفر به ظرفیت های بالفعل گردشگری مازندران تبدیل کرد.
به گزارش فقط سفر به نقل از ایرنا، شکل و شمایل برنامه ریزی برای بهره برداری از گردشگری در جوامعی که امروز بعنوان پیشتازان کسب درآمد از این صنعت پرسود تبدیل گشته اند کاملا متفاوت از فرآیندی است که حالا در مازندران دیده می شود. این تفاوت هم به صورت کاملا مشهودی حالا در مقایسه ای بین مازندران با برخی مقاصد گردشگری داخلی و خارجی مشهود است. تفاوتی که یکی از وجوه برجسته آن به نوع برنامه ریزی جهت استفاده از ظرفیت و توان راهنمایان گردشگری ارتباط دارد.
شهرها و کشورهای توسعه یافته در حوزه گردشگری بخش مهمی از شناساندن ظرفیت ها و جاذبه ها برای مسافران را از راه راهنمایان سفر یا همان تورلیدرها محقق می کنند. این افراد که معمولاً توان لازم برای معرفی جاذبه های مختلف و اثرگذاری کافی بین بخش زیادی از گردشگران را دارند می توانند اجزای مختلف و متفاوت از گردشگری در یک منطقه را در ذهن مسافر ثبت کنند.
اما پرسش اینجاست که آیا تا کنون در مازندران برای معرفی جاذبه های فرهنگی و تاریخی پرشماری که دارد بهره برداری یا برنامه ریزی مناسبی تدارک دیده شد که از ظرفیت و توان راهنمایان گردشگری استفاده شود؟ پاسخ حدودا منفی است. بنابراین آن چه که به صورت پیش فرض از تورگردانی در رابطه با مازندران دیده می شود معمولاً به عرضه برخی داده های در ارتباط با جاذبه های طبیعی این استان محدود می شود که البته بخش مهمی از آن هم ناقص است و صدمه هایی را هم برای جاذبه های طبیعی استان به همراه دارد.
کارگاه آموزشی برای راهنمایان گردشگری
برای رفع این خلاء در مازندران به تازگی گام هایی برداشته شده که یکی از این گام ها برگزاری کارگاه یک روزه میدانی آشناسازی راهنمایان گردشگری مازندران با باغ های ایرانی است. برنامه ای که انجمن صنفی راهنمایان گردشگری مازندران، آکادمی گردشگری رادسفر، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، دانشگاه مازندران و پایگاه میراث جهانی باغ عباس آباد بهشهر برای برخی از راهنمایان سفر تدارک دیدند.
در این کارگاه میدانی که روز دوشنبه سوم خرداد به مناسبت هفته میراث فرهنگی و در آخرین روز این هفته برگزار شد، تلاش شد علاوه بر لزوم تاکید بر توجه راهنمایان به حوزه تاریخ و فرهنگ، داده هایی دقیق در ارتباط با باغ های تاریخی بهشهر بخصوص باغ عباس آباد و باغ شاه عرضه شود.
رئیس انجمن صنفی راهنمایان گردشگری مازندران درباره اهمیت این کارگاه و تصمیم اتخاذ شده برای تقویت گردشگری فرهنگی و تاریخی در مازندران با استفاده از راهنمایان گردشگری به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: راهنمایان گردشگری در مازندران معمولاً یک سری اطلاعات اولیه در ارتباط با جاذبه های مختلف را در راه آزمون ها و فرایند کسب گواهینامه فعالیت خود کسب می کنند. اما گردشگری در استانی مانند مازندران تعریفی مستقل دارد و تنوع جاذبه های گردشگری این استان هم می طلبد که راهنمایان گردشگری مازندران داده های بیشتری درباره جاذبه های فرهنگی و تاریخی اش داشته باشند.
توجه به گردشگری فرهنگی و تاریخی
مرتضی حاجی زاده اظهار نمود: انجمن صنفی راهنمایان گردشگری مازندران و آکادمی رادسفر با کمک بعضی از اساتید دانشگاه و فعالان گردشگری و میراث فرهنگی تا کنون دوره هایی را برای آشناسازی راهنمایان گردشگری با جاذبه های فرهنگی و تاریخی مازندران برگزار کردند. مسائلی مانند معماری، بناهای تاریخی، فرهنگ بومی، موسیقی و حتی تقویم تبری و خیلی از جاذبه های فرهنگی این استان هم از راه راهنمایان گردشگری قابل انتقال به گردشگران هستند که تلاش بر این است تا در اینمسیر گام هایی برداریم.
وی اضافه کرد: همراه با بعضی از چهره های شاخص و آکادمیک حوزه گردشگری در استان تصمیم گرفتیم با انجام این قبیل کارگاه های آموزشی، راهنمایان گردشگری را با داده های در ارتباط با جاذبه های تاریخی و فرهنگی مازندران هم آشنا نماییم که در تورهای مختلف شامل تور طبیعت یا تورهای تفریحی به مسافران و گردشگران انتقال دهند. یکی از طریق های تقویت گردشگری فرهنگی و تاریخی در مازندران استفاده از توان و ظرفیت همین راهنمایان گردشگری می باشد.
مدیر مرکز آموزش آکادمی رادسفر تصریح کرد: تا کنون چند برنامه آموزشی در رابطه با جاذبه های فرهنگی مازندران برای راهنمایان گردشگری برگزار گردید. اهمیت این برنامه ها و کارگاه ها زمانی بیشتر احساس می شود که بدانیم منبع و مرجع تجمیع شده و مشخصی از داده های در ارتباط با جاذبه های تاریخی و فرهنگی مازندران وجود ندارد تا تورلیدرها بتوانند از آنها استفاده کنند. در حالیکه برای چنین استانی باید داده ها به صورت متمرکز و تجمیع شده در یک مجموعه گردآوری شود و در اختیار راهنمایان گردشگری قرار بگیرد.
سهم ناچیز جاذبه های فرهنگی و تاریخی مازندران از گردشگری
گردشگری فرهنگی و تاریخی در مازندران طی سالهای اخیر همواره کمترین سهم از حضور میلیونی گردشگران را داشت. چون که همواره مازندران صرفاً بعنوان مقصدی برای تفریح در طبیعت در ذهن مسافران ترسیم شده است. این نکته را آمارها هم تأیید می کنند. نوروز سال جاری بیشتر از ۲۰ میلیون مسافر به مازندران سفر کردند.
طبق آمارهای رسمی این مسافران حدود ۴.۵ میلیون بازدید از جاذبه های گردشگری مازندران داشتند که سهم جاذبه های فرهنگی و تاریخی مازندران شامل موزه ها و بناهای تاریخی کمتر از ۴۷۳ هزار بازدید بود. در تعطیلات بیشتر از دو هفته ای نوروز ۱۴۰۱ مجموعا ۲۸۹ هزار و ۸۴۲ بازدید از جاذبه های تاریخی و ۱۸۲ هزار و ۴۰۶ بازدید از موزه های مازندران به ثبت رسید که نشان دهنده مغفول ماندن و دیده نشدن ظرفیت های تاریخی و فرهنگی مازندران در گردشگری هستند.
دکتر مجتبی صفری استاد دانشگاه در حوزه گردشگری که نکاتی پیرامون جاذبه های تاریخی مازندران با محوریت باغ های بهشهر و باغ عباس آباد را در کارگاه میدانی راهنمایان گردشگری مازندران بیان کرد اعتقاد دارد توجه نشدن به جایگاه راهنمایان گردشگری در مازندران سبب شد که از ظرفیت آنها برای معرفی جاذبه های مهم تاریخی و فرهنگی مازندران استفاده نشود.
برجسته سازی بستر تاریخی مازندران در گردشگری
وی با بیان اینکه مازندران ظرفیت لازم برای تعریف بسته های گردشگری تاریخی، تفریحی و فرهنگی را دارد، اظهار داشت: دراستان های دیگر چون بستر تاریخی بیشتر دیده شده توجه به ظرفیت های تاریخی بیشتر است. اما در مازندران توجه کافی به بسترهای تاریخی نشد. این در شرایطی است که جاذبه های شاخصی در این استان داریم که یکی از مهم ترین آنها باغ تاریخی عباس آباد است.
این پژوهشگر گردشگری اضافه کرد: بین باغ های مختلف ایرانی که در سرتاسر کشور وجود دارد فقط از دو باغ میتوان بعنوان سایت تاریخی یاد کرد. یکی پاسارگاد است و دیگری باغ عباس آباد. اما در مازندران هنوز حتی خیلی از مردم نمی دانند که مجموعه عباس آباد بهشهر یک باغ مهم تاریخی است. بنابراین ذهنیت و به خاطر شناخت کم عمده مردم و مسافران و حتی برخی راهنمایان گردشگری از این مجموعه صرفاً به دریاچه ای در بین جنگل و یک بنای تاریخی در میان آن محدود می شود.
وی تصریح کرد: راهنمایان گردشگری می توانند در صورتیکه داده های لازم درباره این مجموعه های مهم میراثی را داشته باشند آنها را به مرور به جایگاه واقعی شان در گردشگری نزدیک کنند. این اتفاق باید برای بافت ها و بناهای تاریخی مازندران هم بیفتد تا راهنمایان با درکی درست از موقعیت تاریخی و فرهنگی مازندران، تصویر جامع تری از ظرفیت های گردشگری این استان به گردشگران عرضه کنند.
نیاز به آموزش در حوزه گردشگری فرهنگی مازندران
در این کارگاه یک روزه حدود ۴۰ تن از راهنمایان گردشگری مازندران از شهرستان های مختلف برای اولین بار به صورت کارگاهی و میدانی با اجزای مختلف و کمتر شناخته شده باغ تاریخی عباس آباد برای مردم و همینطور باغ شاه بهشهر آشنا شدند و داده های گوناگونی را کسب کردند. علاوه بر دکتر مجتبی صفری که به صورت کارگاهی و بر مبنای داده ای تاریخی و علمی برخی نکات در ارتباط با ماهیت باغ های ایرانی و همینطور باغ تاریخی عباس آباد را تشریح کرد، مصطفی شریفی مدیر پایگاه میراث جهانی باغ عباس آباد بهشهر هم به صورت کارگاهی و میدانی توضیحات گسترده و کاملی درباره دو باغ تاریخی و صفوی بهشهر یعنی باغ عباس آباد و باغ شاه عرضه کرد.
شریفی درباره این برنامه کارگاهی برای راهنمایان گردشگری اظهار نمود: هدف ما از برگزاری چنین کارگاهی این است که وزن گردشگری فرهنگی و تاریخی مازندران را با کمک راهنمایان گردشگری ارتقاء دهیم. پاسخ این پرسش که چرا وزنه گردشگری فرهنگی در مازندران سبک است و مانند استانهای مرکزی قوی نیست، در آموزش ندادن خلاصه می شود. یک دلیل مهم این وضعیت آموزش ندادن به جامعه است.
مدیر پایگاه میراث جهانی عباس آباد اضافه کرد: برگزاری این کارگاه ها می تواند آغازی برای این مسیر باشد که گردشگری در مازندران به سمت گردشگری فرهنگی و تاریخی و ایجاد بسته های جامع سفر حرکت نماید.
وی تصریح کرد: برای مثال باغ تاریخی و جهانی عباس آباد با تشریح جایگاه و کیفیت معماری و معرفی اجزای مختلف آن به تنهایی می تواند آن قدر عنصر جذاب برای گردشگران و مسافران داشته باشد که به یک مقصد سفر تبدیل گردد. اما متاسفانه بخش مهمی از جامعه هنوز با داده های ابتدایی در ارتباط با این باغ آشنا نیستند. امیدواریم با استمرار این قبلی برنامه ها و استفاده از توان راهنمایان گردشگری به مرور بتوانیم ظرفیت های اینچنینی را به جامعه معرفی نماییم.
استقبال راهنمایان گردشگری از گردشگری فرهنگی و تاریخی
نکته قابل توجه در این کارگاه یک روزه استقبال تورگردان ها و راهنمایان گردشگری مازندران از دریافت اطلاعات بیشتر پیرامون این قبیل جاذبه های مازندران بود. بیان پرسش های مختلف درباره باغ های تاریخی بهشهر توسط راهنمایان گردشگری که هر کدام ده ها جاذبه داخلی و خارجی مشابه را از نزدیک دیده اند و به مسافران معرفی کرده اند نشان داده است که میل به دریافت داده ها در این گروه اثرگذار صنعت توریسم وجود دارد و فقط کافی است که جهت استفاده از این ظرفیت های مهم در استان برنامه ریزی مناسبی صورت گیرد.
سمیه میرزاحسینی یکی از راهنمایان گردشگری حاضر در این کارگاه یک روزه اظهار داشت: هر اقدامی که به افزایش داده های راهنمایان گردشگری کمک نماید بطور قطع به سود گردشگری منطقه کمک خواهد نمود. راهنمایان گردشگری با عنایت به اینکه اطلاعات در ارتباط با جاذبه ها یکی از مهم ترین ابزار کاری شان به حساب می آید از چنین برنامه هایی همیشه استقبال می کنند.
وی اضافه کرد: متاسفانه هنوز در مازندران به نقش و جایگاه راهنمایان گردشگری پی برده نشد. این ضعف هم در آژانس های گردشگری و هم در دستگاههای اجرایی مرتبط دیده می شود. بنابراین در این استان شاهد برگزاری برخی تورهای غیرحرفه ای و ورود بعضی افراد بدون اطلاعات اولیه به عرصه تورگردانی هستیم.
این فعال گردشگری تصریح کرد: همکاران ما که نگاهی حرفه ای به تورگردانی و فعالیت در این حوزه دارند تلاش می کنند داده های درست و دسته بندی شده را به مسافرانی که مسئولیت هدایت شان را به عهده می گیرند ارائه نمایند. در چنین فرآیندی اگر برنامه ریزی برای بهره گیری از ظرفیت راهنمایان گردشگری هم در استان وجود داشته باشد حتما مسیر رسیدن به سفر مسئولانه در مازندران و تقویت کردن گردشگری فرهنگی و تاریخی در این استان بیشتر می شود.
گردشگری فرهنگی و تاریخی در مازندران هنوز نه تنها با نقطه مطلوب، بلکه با نقطه ای که خیلی از استانهای کشور به آن رسیده اند فاصله بسیار زیادی دارد. اما شاید همین برنامه های تدارک دیده شده که یک نمونه ان در آخرین روز هفته میراث فرهنگی سال جاری برگزار شد بتوانند این فاصله را به مرور کاهش دهند.