شمس یزد کجاست؟
به گزارش فقط سفر یزد سخن از مردی فرزانه است که گنبدخانه اش در چهارمنار به چشم می خورد و در کنار پدرش سیدرکن الدین، عالم یزدی، دو امامزاده شهیر به شمار می روند؛ نامش سیدشمس الدین است.
«زمانی که پدر سیدشمس الدین که «سیدرکن الدین» عالم فرزانه یزدی است را به افترا قتل تاجری نصاری دستگیر و می کنند و مورد غضب سلطان یزد قرار می گیرد، فرزندش سید شمس الدین را تبریز را پیش میگیرد تا پدرش را نجات دهد در جهت این جریان با دختر خواجه رشید الدین فضل االله طبیب همدانی وزیر مشهور مغول ازدواج میکند و ازادی پدرش را می گیرد اما در تبریز وفات می کند.
پس از وفات، جسدش را به یزد می فرستند و در گنبدخانه مدرسه ای که خودش بنا کرده بود به خاک می سپارند...»
این داستان که در کتاب ایرج افشار به آن اشاره شده است، بخشی از زندگی این عالم فرزانه است که امامزاده اش جزو میراث ارزشمندی است که در مورد آن در کتاب «یادگارهای یزد» آمده است که «مرتضی اعظم، شمس الدین بن رکن الدین به سال 727 بود و بر آن موقوفات بسیار وقف کرده بود. این مدرسه و کتاب های آن بر شیعیان یزد و فارس بوده است و در وقف نامه مدرسه رکنیه هم سخن ازدالتاب شمسیه رفته است.»
اما مدفن و محل سید شمس الدین کجاست؟ این میراث تاریخی در محله چهارمنار یزد که یکی از محلات تاریخی و قدیمی و در محدوده بافت تاریخی به حساب می آید قرار دارد و به شکلی نگین تاریخی و پرارزش محله چهارمنار است.
این میراث تاریخی جزو بناهایی با معماری فاخر و دل نشین است که نه تنها نظر کارشناسان و متخصصان ایرانی بلکه غیرایرانی را نیزبه خود جلب می کند و علاوه بر کالبد معماری این بنا، تاثیرات فرهنگی سیدشمس الدین قابل توجه است.
قدیمی ترین دیوارنوشته حافظ در یزد
«حمیدرضا امیری» پژوهشگر تاریخ و فرهنگ یزد در گفتگو با ایسنا به وقف نامه جامع الخیرات اشاره می کند که در آن به ذکر موقوفات سیدرکن الدین و فرزندش سیدشمس الدین پرداخته شده است، می گوید: نسخه ای از این وقف نامه چند دهه قبل از دل دیواری در روستای عزآباد بیرون آمد، و الان در کتابخانه وزیری یزد نگهداری میشود؛ و متن آن به همت استاد ایرج افشار در مجله فرهنگ ایران زمین و هم کتاب یادگارهای یزد به چاپ رسیده است.
وی ضمن اشاره به اینکه مجموعه شمسیه در قرن هشتم هجری قمری بنا شده است، عنوان می کند: ذکر این نکته را حائز اهمیت می باشد که در پایه ی ستون های همین بنای سیدشمس الدین خشت هایی با ابعاد ۴۰×۴۰×۱۰ سانتی متر به کار رفته که اهمیت و جذابیت آنرا در مباحث تاریخ معماری و دیرینه شناسی بیشتر کرده است و بیم آن می رود که در اندود و مرمت های بنا این خشت ها محو و پنهان شوند.
این فعال حوزه میراث فرهنگی با بیان اینکه یادگارهای دیواری بقعه سید شمس الدین به لحاظ تاریخی بسیار مهم هستند، می گوید: در بین این یادگاری ها دو بیت از حافظ شیرازی دیده می شود که تاریخ 867 هجری قمری دارد و نویسنده اش شهاب الدین جلال الدین سمنانی است.
وی با استناد به نوشته های ایرج افشار می گوید: این دو بیت جزو قدیمی ترین یادگاری های دیواری از اشعار حافظ است. ایرج افشار نه تنها این نوشته را خاص عنوان کرده بلکه نسبت به نگهداری و حفاظت از آن هم تاکید داشته است.
دو بیت مذکور این است: «خیز و در کاسه زر آب طربناک انداز / پیش تر زان که شود کاسه سر خاک انداز / عاقبت منزل ما وادی خاموشان است/ حالیا غلغله در گنبد افلاک انداز»
امیری با بیان اینکه بخشی از زیبایی بقعه سید شمس الدین مدیون همسرش است، می گوید: علیرغم این که مرمرهای خوبی در یزد (مخصوصاً در توران پشت) وجود داشته، اما همسر سیدشمس الدین که دختر وزیر بود، برای این بقعه از تبریز سنگ مرمر تراش خورده و حجاری شده آورده است که الان زینت بخش این بنای نفیس است.
وی اضافه می کند: بعد از اینکه سیدشمس الدین در تبریز دار فانی را وداع گفت، او را به یزد آوردند و در مدرسه خودش به خاک سپردند. افراد دیگری هم در این محل دفن شده اند. از آن جمله رکن الدین شاه پسر معین الدین اشرف که وزیر شاه شجاع بود و دختر سیدشمس الدین به همسری اش درآمده بود.
این فعال میراث فرهنگی می گوید: بازسازی سردر ورودی بقعه در سالهای اخیر انجام شده و عمل استاد علی اکبر خرمی است.
وی درباره سوابق پژوهشی مجموعه شمسیه می گوید: آرتور اپهام پوپ و دونالد ویلبر که هر دو از ایران شناسان غربی هستند در شناسایی و معرفی مجموعه شمسیه پیشگام بوده اند.
این پژوهشگر فرهنگ و تاریخ یزد می گوید: قدیمیترین سند مکتوبی که درباره برگزاری آیین های عاشورایی در یزد یافته ام متعلق به به همین مجموعه شمسیه است، و می گوید: در وقف نامه جامع الخیرات آمده است که روز عاشورا در مجموعه شمسیه، خطیبی پرهیزگار و به دور از تعصب به سخنرانی بپردازد.
مرمت و موریانه زدایی
«سیدمصطفی فاطمی» مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری یزد در گفتگو با خبرنگار ایسنا ضمن بیان اینکه مرمت استقامت بخشی این بنا خصوصا پشت بام ها انجام شده است، اظهارمی کند: پشت بام های این میراث تاریخی استقامت بخشی شده و در عین حال بنای تاریخی سید شمس الدین از نظر کالبدی مشکل خاصی ندارد.
وی در مورد خصوصیت های خاص این میراث تاریخی به معماری منحصربفرد و جایگاه این میراث پرارزش اشاره می کند و می گوید: درمورد ترمیم این بنای تاریخی و موریانه زدایی آن اقداماتی درچند سال قبل توسط میراث فرهنگی انجام شده به صورتی که حدود 300 میلیون تومان درقبال این میراث تاریخی هزینه شده است.
مرمتی از دوران پیرنیا
«نجمه نادری» یکی ازپژوهشگران و فعالان میراث فرهنگی هم در مورد مرمت های سیدشمس الدین به ایسنا می گوید: در دوره پیرنیا مرمت های اساسی این بنا را داشتیم که البته دهه 60 بازسازی هایی انجام شده که «محمدرضا اولیا» جزو متولیان امر در آن زمان بوده است البته احیانا مرمت سقف هم جزو مرمت های پهلوی دوم باشد که در غیر این صورت مرمت های مربوطه به زمان قبلتر بازمی گردد.
سیدشمس الدین، شیعه یا سنی؟
نکته ای که در مورد این مرد بزرگ مطرح می شود و به مذهب وی مربوط است، اهل تسنن بودن وی است به صورتی که هنوز کاملا معلوم نیست که سید شمس الدین که فرزند سید رکن الدین است شیعه بوده یا اهلسنت اما انچه روایت میشود و از نظر کارشناسان میراث فرهنگی نیزمطرح میشود، این است که سید شمس الدین اهل تسنن بوده چون که در ان زمان هم مذهب غالب مردم یزد سنی شافعی بوده است که دراین مذهب رابطه نزدیکی با ائمه شیعیان وجود دارد.
از منظر دیگر در بقعه سید شمس الدین احدایث شیعه هم وجود دارد اما جالب این است که تا پیش از دوره صفوی یعنی در زمان حیات این افراد در دوران آل مظفر شیعه و سنی به صورت امروز بسیارمشخص نبوده است و در دوران صفوی این تفاوت مذهبی به چشم می خورد.
البته در نگاهی دیگر، سید رکن الدین ازنسب و برپایه شجره نامه اش به امام جعفر صادق(ع) می رسد که یکی از احتمالات شیعه بودن مذهب وی را همین مساله می دانند با این وجود که در اهل تسنن هم سید وجود داشته و وی هم از اولاد پیامبر(ع) و از فرزندان حضرت زهرا(س) محسوب میشود.
آنچه در مورد این دو امام زاده بیشتر از همه اهمیت دارد خدمات بسیار فراوان ایشان در عمران و آبادانی و افزایش دانش مردم است و موقوفه هایشان نشان از خدمات بسیار فراوان وی دارد.
منبع: onlytravel.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب