استاد جغرافیای شهری:
شهرهای ما ملغمه ای از سنت، مدرنیته و فرامدرنیته هستند
به گزارش فقط سفر ایسنا/خراسان رضوی یك استاد جغرافیای شهری اظهار داشت: شهرهای ما ملغمه ای از سنت، مدرنیته و فرامدرنیته هستند؛ در این شهرها كه شامل مناطق دو و سه قطبی و قسمت های سیاه و سفید بوده، هم مانع و هم محرك توسعه وجود دارد.
محمدرحیم رهنما در گفتگو با ایسنا، در این خصوص كه آیا حالا شهرهای ما هم محرك توسعه هستند، خاطرنشان كرد: دیدگاه سوسیالیستی و كمونیستی شهرها را انگل جامعه می داند؛ چونكه شهرها مازاد تولید مناطق، نیروی انسانی و سرمایه را جذب می كنند. با این وجود هم اكنون شهرهای ما هم به صورت نسبی محرك توسعه هستند. برای نمونه هم اكنون شهر مشهد از لحاظ تخصصی خیلی از مناطق را پشتیبانی می كند.
وی تصریح كرد: با وجود استعدادهای فراوان در شهرهای بزرگ متاسفانه یكی از مسائلی كه ما با آن درگیر هستیم این است كه در شهرهای بزرگ طبقه خلاق داریم، اما شهر خلاق نداریم، بنابراین به جهت اینكه شهرهای ما محور توسعه شوند باید شهرهای خویش را خلاق كنیم؛ به صورت مثال در مشهد بیمارستان رضوی و دانشگاه فردوسی را داریم، اما هنوز خلاقیت اتفاق نیفتاده است و مشكلات فراوانی در این راه وجود دارد و راه طولانی تا رسیدن به این جایگاه مانده است.
این استاد دانشگاه در مورد مدیریت و برنامه ریزی شهری و نقش آن در توسعه شهر، اظهار نمود: مسائل جامعه مانند اجزاء یك ساعت به هم متصل هستند و تا هنگامی كه تمام اجزاء آن به خوبی عمل نكنند، زمان به خوبی سنجیده نمی گردد. بعنوان مثال فردی امكان دارد در محیط دانشگاه در فضای خاص خودش كارهایی را انجام دهد و از لحاظ فنی وحرفه ای قوی باشد، اما نتیجه كار او با مسائل جامعه هماهنگ نخواهد بود و به درد جامعه نمی خورد.
وی افزود: بر این اساس نگاه مدیریت باید نگاهی یكپارچه و جامع نگر باشد. با توجه به این كه هر جزئی در جایگاه خودش دارای اهمیت است، اما باید نگاه كلان به مسائل داشته باشیم. هم اكنون در دنیا به این نتیجه رسیده اند كه بخشی نگری چندان كارایی ندارد و باید به مسائل به صورت كلان نگاه كرد.
رهنما خاطرنشان كرد: برای نمونه در حوزه مدیریت شهری نباید به بخشی بیش تر از سایر بخش ها بها داد. این كه فكر نماییم رسیدگی به فضای سبز اهمیت بیش تری از جمع آوری زباله ها و تصفیه فاضلاب دارد یا حمل و نقل بیش تر از مسائل آموزشی و فرهنگی اهمیت دارد، درست نیست. در واقع بخشی نگری از مشكلات كشور ما بخصوص در مدیریت شهری است.
شهرها موتور محركه توسعه هستند
این استاد جغرافیای شهری با اشاره به اینكه «قرن بیست ویكم عصر تفكر شهری است»، تصریح كرد: جهان در حال حركت به سمت شهرنشینی و تمركز بر شهر و مناطق كلانِ شهری است.
وی با اشاره به حركت كشور به سمت شهرنشینی، اضافه كرد: طبق بررسی های انجام شده هم اكنون 75 تا 80 درصد تولید ناخالص ملی ایران پیرامون شهرها و كلان شهرها است. در عین حال 70 درصد آلودگی ها هم مربوط به همین مناطق است. بر این اساس باید مدیریت شهری را بهبود بخشیده و تقویت نماییم، چونكه شهرها دیگر نتیجه توسعه نیستند، بلكه موتور محركه توسعه هستند.
رهنما بیان نمود: بنابراین است كه هم اكنون سایر كشورها بر روی ارتقاء و بهبود مدیریت شهری سرمایه گذاری بسیاری كرده اند، اما متاسفانه در ایران به این امور خیلی پرداخته نمی گردد. اگر مدیریت شهری ارتقاء پیدا كند و پیرو آن شهرها توسعه یابند، كشور هم پیشرفت كرده و توسعه می یابد. در كشورهای دیگر نظیر استرالیا كه از ایالت های جدا از هم تشكیل شده اند، دولت ها نقش زیادی در این حوزه ایفا و اقدامات را جهت دهی می كنند.
تقویت مدیریت شهری شرط توسعه ملی است
وی با بیان این كه «تقویت مدیریت شهری شرط ضروری برای توسعه شهری و ملی است»، اظهار نمود: سازمان ملل متحد در این حوزه برنامه هایی برای افزایش كیفیت، جامعیت، توجه به محیط زیست، اقلیم، شرایط مختلف بهداشتی و... شهرها دارد كه سفارش می شود شهرها در آن راستا پیش بروند، اما متأسفانه ما در حوزه مدیریت شهری برنامه و تابلوی مشخصی نداریم. ازاین رو اقداماتی را انجام می دهیم، اما نتیجه مطلوبی نمی گیریم. بر این اساس داشتن یك چشم انداز و افق خوب در مدیریت شهری یكی از نیازهای مهم ماست.
شهر خلاق عامل محور توسعه شدن شهرها
این استاد جغرافیای شهری در این خصوص كه آیا حالا شهرهای ما هم محرك توسعه هستند، خاطرنشان كرد: دیدگاه سوسیالیستی و كمونیستی شهرها را انگل جامعه می داند؛ چونكه شهرها مازاد تولید مناطق، نیروی انسانی و سرمایه را جذب می كنند. با این وجود هم اكنون شهرهای ما هم به صورت نسبی محرك توسعه هستند. برای نمونه هم اكنون شهر مشهد از لحاظ تخصصی خیلی از مناطق را پشتیبانی می كند.
رهنما تصریح كرد: با وجود استعدادهای فراوان در شهرهای بزرگ متاسفانه یكی از مسائلی كه ما با آن درگیر هستیم این است كه در شهرهای بزرگ طبقه خلاق داریم، اما شهر خلاق نداریم، بنابراین به جهت اینكه شهرهای ما محور توسعه شوند باید شهرهای خویش را خلاق كنیم؛ به صورت مثال در مشهد بیمارستان رضوی و دانشگاه فردوسی را داریم، اما هنوز خلاقیت اتفاق نیفتاده است و مشكلات فراوانی در این راه وجود دارد و راه طولانی تا رسیدن به این جایگاه مانده است.
وی با اشاره به اینكه «شهرهای ما ملغمه ای از سنت، مدرنیته و فرامدرنیته هستند»، بیان نمود: در این شهرها كه شامل مناطق دو و سه قطبی، قسمت های سیاه و سفید بوده و حتی یك سوم جمعیت آنها در حاشیه شهر زندگی می كنند، هم مانع و هم محرك توسعه وجود دارد.
استاد دانشگاه فردوسی مشهد افزود: همینطور نقش شهر جهانی این است كه بهترین متخصصان را در خود جای دهد؛ برای نمونه الان در مشهد هم افراد متخصص و امكاناتی وجود دارد كه در سایر شهرهای اطراف وجود نداشته و مردم اطراف برای خیلی از كارها باید به شهر مشهد رجوع كنند.
وی با اشاره به اینكه در شهرهای جهانی گاهی نقش شهرها از دولت ها پر رنگ تر می شود، عنوان كرد: برای نمونه در شهرهایی مانند لندن، پاریس و نیویورك نقش شهرها از دولت ها پررنگ تر شده است و الان مدیران شهری ارتباطی بر قرار می كنند كه پیش از این امكان آن وجود نداشت. در گذشته مدیران شهری از راه دیپلماسی سیاسی و سنتی دولت و وزارت امور خارجه می توانستند ارتباط برقرار كنند در حالیكه حالا این ارتباطات مستقیماً از راه شهرها صورت می گیرد و بنابراین است كه شهرها محرك توسعه می شوند.
رهنما افزود: هم اكنون مرزهای سنتی گذشته توسط مدیریت شهری شكسته شده و خود كارها را در دست گرفته اند.
وی با اشاره به اینكه «امروزه در كلان شهرها شهردار سنبل سیاسی و نفر اول شهر است»، اظهار داشت: بر این اساس در خیلی از كشورها، شهردار، رئیس جمهور كشور می شود. پس به همین علل است كه نقش مدیریت شهری بالا است و تلاش می كند تا روابط بین المللی، درون رسانی و برون رسانی بین دستگاه ها را با هم هماهنگ كند.
این استاده جغرافیای شهری اظهار نمود: در مدیریت استراتژی و راهبردی مسائل زیادی وجود دارد كه در همین راستا باید مسائل اساسی در نظر گرفته شود و برای حل آنها اقدامات اساسی انجام شود؛ به تبع آن سایر مسائل حل خواهند شد.
علت بی برنامه گی مدیریت شهری چیست؟
وی اظهار داشت: با توجه به این كه اعضای شورای شهر یك دوره چهار ساله فرصت دارند، نمی توانند برنامه های زیادی داشته باشند، بنابراین این روند نباید مانع ارتقاء مدیریت شهری شود. مدیریت شهری فراتر از این است كه عده ای سه یا چهار سال بیایند و برنامه ای هم نداشته باشند. علت بی برنامگی هم این است كه هر شهرداری كه می آید برای خود برنامه ای می دهد.
سلیقه ها بر برنامه ها حاكم است
این عضو پیشین شورای اسلامی شهر مشهد با اشاره به سابقه حضور خود در مدیریت شهری و تعامل با مدیران شهری در دوره های مختلف، خاطرنشان كرد: متأسفانه در مدیریت شهری بیشتر سلیقه ها در برنامه ها حاكم است و چشم انداز روشنی برای آینده شهری وجود ندارد. هر كسی سلیقه خودش را اعمال می كند و هركسی هم كه می رود دیگر اسمی از او نیست. باید دقت كرد كه در برخی از كشورها شهردار 20 سال سابقه خدمت دارد.
وی افزود: باید چشم انداز روشنی برای مدیران شهری داشته باشیم و این حوزه را مهم بدانیم كه این امر وظیفه ی دولت و حكومت است.
رهنما با اشاره به ضرورت تعامل دولت و مدیریت شهری به منظور حل مشكلات شهرها، تصریح كرد: هم اكنون حدود هزار و 250 نقطه شهری در كشور داریم. 35 درصد جمعیت كشور در هشت كلان شهر زندگی می كنند، همینطور جزء كشورهای آلوده كننده هستیم -در برخی آمارها عنوان می شود 500 میلیون تن در سال تولید كربن داریم- و اگر این ها اصلاح نشود هر روز شاهد تعطیلی مدارس و آلودگی هوا خواهیم بود. این آلودگی ها و تعطیلی ها هزینه هایی است كه بر ما تحمیل می شود. بخشی از چاره ها مربوط به دولت و بخشی در حوزه مدیریت شهری است؛ در این راستا باید همه با هم هماهنگ باشند تا مشكلات بر طرف شود.
وی با اشاره به اینكه «اگر در حوزه شهری هماهنگی داشته باشیم نتیجه بهتری خواهیم گرفت»، خاطرنشان كرد: مجموعه های مختلف باید دست به دست هم دهند تا مشكلات مرتفع شود، چونكه اگر بتوانیم مدیریت شهری را ارتقاء و بهبود دهیم خیلی از مشكلات و هزینه های اضافی حذف خواهد شد.
این استاد دانشگاه با اشاره به جایگاه شوراهای شهر در مدیریت شهری اظهار داشت: شورای شهر نهادی است كه از حقوق اساسی، یعنی حقوقی قائم به ذات برخوردار می باشد. ازاین رو اگر شورای شهر خلافی انجام دهد باید تلفیقی از خود شورای شهر و قوه قضاییه آنرا حل كنند و دولت نمی تواند مستقیم در آن دخالتی داشته باشد.
وی افزود: شورای شهر جایگاه اساسی دارد و جزء بدنه اصلی اجرایی جامعه است.
شهر باید دانایی محور اداره شود
رهنما با اشاره به اینكه «شهر باید دانایی محور اداره شود»، خاطرنشان كرد: شهردار باید دانا، خردمند، با تجربه و اهل تغییرات مثبت باشد.
وی با اشاره ضرورت استفاده از دانش بین المللی برای توسعه شهر اظهار داشت: برای نمونه در خیلی از پروژه های چین و دبی از مشاوران بین المللی استفاده می شود. ما هم باید از دانش های بین المللی در كارهای خود استفاده نماییم و به خواندن مقاله ها اكتفا نكنیم. جهت استفاده از این دانش ها نیاز است كه راه ها باز شود و ارتباطات صورت گیرد.
این استاد جغرافیای شهری در پاسخ به این پرسش كه آیا در زمینه مدیریت شهری برنامه ریزی هایی انجام شده است؟ بیان نمود: در زمینه برنامه ریزی شهری خویش را با دنیا هماهنگ نكرده ایم، اما مشاركت در برنامه های جهانی را پذیرفته ایم. ایران برنامه توسعه 2030 سازمان ملل متحد را پذیرفته و امضا كرده، البته تنها پذیرفتن آن مهم نیست، بلكه عمل به آن مهم می باشد. باید توجه داشت كه جهان برنامه خویش را در تمام حوزه ها بسته است.
طرح جامع نمی تواند مشكلات شهر را حل كند
وی در مورد برنامه ریزی های ملی، اظهار داشت: طرح جامع در ایران از سال 1345 مطرح شده، اما طرح جامع برنامه جامعی نیست و این طرح نمی تواند مشكلات شهر را حل كند. با این وجود از چند سال قبل وزارت كشور آماده تهیه طرح های راهبردی توسعه شده و این طرح ها را به شهرداری ها ابلاغ كرده است. آنها موظف می باشند افق 20 ساله ای برای تدوین این طرح ها داشته باشند، اما متاسفانه فرهنگ استفاده از این طرح راهبردی توسعه در سیستم مدیریت شهری ما جایی ندارد، چونكه مدیریت شهری مدیریتی ناپایدار و لغزان است و خیلی به مسائل روزمره توجه نمی كند و بیشتر به مسائل و تفكر سیاسی روی آورده اند. آنان تفكر برنامه ای و دانش شهری ندارند و طبق برنامه عمل نمی كنند.
رهنما تصریح كرد: مدیران ما باید مدیریت راهبردی و افق دید بلندی داشته باشند، یعنی مسائل را با زاویه بازتری ببینند. مدیران باید برنامه داشته باشند، به آن اعتقاد و نظارت داشته و عمل به آن برای آنان مهم باشد.
وی ادامه داد: هم اكنون حركت هایی به سمت برنامه ریزی شهری شروع شده است كه اگر از این حركت ها حمایت شود، می توان به آینده توسعه شهری امیدوار بود.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینكه «از دیگر مسائل مهم برای رسیدن به موفقیت و ارتقاء كیفیت محیط شهری مشاركت مردم است»، بیان نمود: برای سوق دادن مردم به مشاركت راه كارهایی وجود دارد كه شامل پاسخگویی، شفافیت، مسئولیت پذیری، قانون مداری و برنامه ریزی در مدیریت شهری است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب