گره ها، تزئین هنر معماری ایرانی
فقط سفر: قزوین گره چینی یکی از شاخه های صنایع دستی چوبی است که با چوب درختانی چون چنار و گردو و ابزاری مانند اره، رنده و سمباده محصولاتی مانند در، پنجره ارسی و نرده تولید می شود. نقوش مورد استفاده در گره چینی با ترکیب هماهنگ قطعات هندسی کوچک تر و تکرار آنها در کنار یکدیگر ایجاد می شوند.
از دیرباز چوب یکی از عناصر مورد استفاده در معماری ایران بوده است. موقعیت ویژه ای که چوب بعنوان یکی از مصالح ساختمانی دارد و تنوع انواع آن سبب شده تا از آن استفاده های بسیاری شود. چوب از پوشش پشت بام ها گرفته تا قالب های تزئینی پنجره ها، مورد استفاده قرار می گیرد. هنرمند باذوق قزوینی در جهت زیباتر شدن بناها و ساختمان ها توانسته اند آثاری خلق کند که هرکدام بعنوان هنری مجزا مورد توجه است.
زهرا موسی که ۴۳ سال سن دارد و در رشته امور مالی تا مقطع دیپلم تحصیل کرده است، این روزها در کارگاهش با کلافی از چوب ها به خلاقیت و نوآوری می پردازد و سفارش کار می گیرد. فعالیتش را با ۳ نفر آغاز کرد اما امروزه در کارگاهش ۲ نفر بطور مداوم و پنج نفر بصورت غیرمستقیم مشغول به کار هستند.
این بانوی کارآفرین در گفت و گو با ایسنا از شروع فعالیت هایش این چنین می گوید: برای شروع فعالیتم ابتدا در دوره هایی که در اداره صنایع دستی قزوین برگزار می شد شرکت کردم و نزد استاد رزاقی آموزشم در حرفه گره چینی شروع شد. هرچه بیشتر پیش می رفتم علاقه بیشتری به چوب پیدا می کردم نزد استاد فرهادیان در مجموعه گردشی بازار سعدالسلطنه کار منبت را آموزش دیدم. اما چون مدام سفارش های گره چینی داشتم بیشتر کار گره چینی انجام می دادم.
موسی اضافه می کند: حدوداً ۲ سال نزد استاد رزاقی آموزش گره چینی دیدم. شروع آموزشم از سال ۱۳۹۰ بود و در سال ۱۳۹۲ در منزل خود کارگاه کوچکی راه انداختم و در سال ۱۳۹۳ در خانه صنایع دستی رئوفی فعالیتم را بصورت حرفه ای شروع کردم.
این بانوی کارآفرین با اشاره به هزینه های بالای مواد اولیه این حرفه می گوید: اصلی ترین مصالح گره چینی، چوب و شیشه است که متأسفانه هزینه ها بسیار بالاست. کارگاه ما در حوزه مبلمان بصورت چسبی و نیز بصورت کام و زبانه در حوزه درب ها وارسی ها تولید دارد. گره چینی به طور معمول در مبلمان و تزئینات داخلی منزل و لوستر و بیشتر در بناهای قدیمی و اماکن مذهبی در ساخت درب ها استفاده می شود.
اجرای گره های هندسی توسط چوب
موسی با اشاره به روش کار گره چینی اظهار می کند: گره چینی اجرای گره های هندسی توسط چوب است. گره ها برمبنای قاعده معینی که برای هر یک وجود دارد با بهره گیری از خطوط مستقیم شکل می گیرند. اجرای این هنر با مشخص کردن چهارچوبی که مقرر است درون آن هنر گره چینی انجام گیرد شروع می شود.
این هنرمند ادامه می دهد: چوب ها باتوجه به طرح گره بصورت قطعه قطعه برش داده و چفت می شوند. از چفت شدن همه قطعات در کنار هم فضاهای خالی ایجاد می شود که کل گره را بصورت شبکه شبکه درمی آورد. این فضاها برای زیبایی بیشتر با شیشه های رنگی پر می شوند.
وی خاطرنشان می کند: در معماری ایرانی بناهایی تولید شده که در آنها پنجره های مشبک در دیوار، سقف و گنبدها به کاررفته است که در قزوین بیشترین بناهای تاریخی تزئین شده با گره چینی که وجود دارد، موزه و کاخ چهل ستون، حسینیه امینی ها، خانه امام جمعه شهیدی، خانه میریان زاده، خانه بهروزی، خانه یزدی ها و مسجد جامع است.
موسی در پاسخ به این پرسش که استقبال مردم قزوین از این هنر اصیل و ماندگار چیست، بیان می کند: متأسفانه مردم قزوین زیاد علاقه نشان نمی دهند و بیشترین مشتریان ما در کرج و تهران هستند و از شهرهای دیگر سفارش کار می گیریم. از مسئولین تقاضا دارم بیشتر به این هنر اهمیت بدهند و اجازه ندهند هنر گره چینی از بین برود متأسفانه تعداد کسانی که در این حرفه فعالیت می نمایند بسیار کم شده است.
اُرسی های حسینیه امینی ها از نمونه های گره چینی است
فائزه جواهری، کارشناس صنایع دستی گردشگری و میراث فرهنگی با اشاره به تاریخچه هنر گره چینی به ایسنا می گوید: در زمان قاجار ارسی سازی با ترکیب گره چینی، گاهی قواره بری و استفاده از شیشه رنگی بسیار پررونق شد.
وی اظهار می کند: کاربرد این هنر در خانه های قدیمی قزوین و بناهای مذهبی در پنجره ها و درها و در قسمت های مختلف ارسی ها و داخل برخی شمسه های سقف مشاهده می شود که ارسی های حسینیه امینی ها یکی از نمونه های زیبای این دوران است.
این کارشناس خاطرنشان می کند: گره چینی یکی از شاخه های صنایع دستی چوبی است که با چوب درختانی چون چنار، نارنج، گلابی، عناب، گردو و یا درختان مختلف جنگلی، محصولاتی مانند در، پنجره ارسی و نرده تولید می شود. نقوش مورد استفاده در گره چینی با ترکیب هماهنگ قطعات هندسی کوچک تر و تکرار آنها در کنار یکدیگر ایجاد می شوند. ابزار مورد استفاده در این هنر شامل اره، رنده، سمباده، چکش، سوهان، گیره، گونیاست.
گزارش از فریبا رحیمی
منبع: فقط سفر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب